Γονείς στη ναφθαλίνη

-         Το σχολείο πατιέται.

-         Έχει δίκιο ο άνθρωπος, το σχολείο πατιέται και κινδυνεύουν τα παιδιά μας.

-         Μιλιούνια τα μικρόβια που κουβαλάνε σου λέει! Να τους κάνουν ειδικά σχολεία, να γίνουν πρώτα άνθρωποι κι ύστερα βλέπουμε…

-         Σκάσε Ρωξάνη! Τώρα ομιλώ εγώ κι εσύ οφείλεις να το βουλώσεις Ρωξάνη!

-         Για καλό και για κακό, κλείνουμε τα παράθυρα, κλειδώνουμε και την εξώπορτα…

-         Χραααπ… βάζουμε και το συρτάκι. Πώς; Κάτι κρατάει κι αυτό.

-         Και… δεν ξέρω μήπως… βάλουμε και το τραπεζάκι πίσω απ’ την πόρτα ε;

-         Πως, πως! Γιατί όχι και τις ντουλαπίτσες; Να μην περάσει ούτε κουνούπι!

-         Αστειεύεστε κύριε;  Όποιος φυλάει τα σχολεία του, έχει τα μισά. Στα αμπαρώνω, στα κλειδώνω, στα συρταρώνω, σου βάζω και τη ντουλαπίτσα, κι άντε να δούμε πώς θα μπεις εσύ μετά!

-         Άντε να μπεις εσύ μετά, παλιοπρόσφυγα που θες και σχολείο! Για κορόϊδα μας περνάς ε;

-         Κύριοι! Ας ηρεμήσουμε λίγο παρακαλώ. Επιτέλους…  σύλλογος γονέων είμαστε, ας μη συμπεριφερόμαστε ως λαχαναγορίτες!

-         Τρέχει κάτι με τους λαχαναγορίτες ρε δερβισόπαιδο;

-         Όχι κύριε, προς Θεού! Σχήμα λόγου ήταν. Γιατί να μην κάνουμε έναν ήρεμο διάλογο και να ψηφίσουμε με ψυχραιμία κι όχι μ’ αυτούς τους αλαλαγμούς και τις απειλές;

-         Ήρεμοι είμαστε ρε χαϊβάνι! Άμα τους αφήκουμε, θα μας ξεκάνουν όλους. Χρααατς…. στο γόνατο θα μας σφάξουν αυτούνοι.

-         Διαφωνώ! Με το να σπέρνουμε το φόβο και τη μισαλλοδοξία στα παιδιά μας, τα δηλητηριάζουμε και τα μυούμε στο ρατσισμό.

-         Ρε ουστ από δω αίσχος της ράτσας μας!

-         Μα κι εσείς από προσφυγική οικογένεια δεν προέρχεστε κύριε; O παππούς σας δεν ήταν ξεριζωμένος Ρωσοπόντιος απ’ τον Καύκασο;

-         Ρε άντε να σε δει κάνας γιατρός που θα μου πεις εμένα… ξέρεις ποιος είμ’ εγώ ρε;

-         Ξέρω.

-         Σκύψε λίγο να σου πω… κρύβε ονόματα. Μη λες ονόματα. Λέγε με «πάτερ». Θα καταλάβω. Και  Ελένη να με πεις, πάλι θα καταλάβω.

-         Μα δεν είναι άδικο; Κι εσείς πρόσφυγες στην Αμερική βρεθήκατε και τα παιδιά σας σπούδασαν εκεί. Θα θέλατε να τα είχαν αποκλείσει απ’ τα σχολεία και να τους φερόντουσαν όπως κάνουμε εμείς τώρα εδώ;

-         Τα δικά μου ήταν καθαρά και είχαν και βιβλιάριο υγείας. Αμή! (τον τάπωσα ε;)

-         Καλά τα λέει ο άνθρωπος. Λοιπόν να τελειώνουμε. Αύριο στέλνουμε φιρμάνι στο υπουργείο κι αν δεν συμμορφωθούν προς τα υποδείξεις μας, βάζουμε λουκέτο και δεν ξεκινάνε μαθήματα στον αιώνα τον άπαντα!

-         Ρε μπουρλότο θα του βάλουμε άμα χρειαστεί!

-         Ρωξάνη το σκασμό! Τώρα μιλάω εγώ. Γκέγκε;

(Η Ρωξάνη σηκώθηκε σιχτιρίζοντας απ’ την καρέκλα και κινήθηκε προς την έξοδο. Απ’ τα νεύρα της, πήρε σβάρνα ένα θρανίο κι αυτό έπεσε με δύναμη πάνω στην κλειστή πόρτα της αίθουσας. Δημιουργήθηκε πανικός γιατί μερικοί απ’ τους συνέδρους, νόμιζαν πως κάποιοι προσπαθούσαν να παραβιάσουν την πόρτα και να επιτεθούν στους γονείς. Κάποιοι κρύφτηκαν κάτω απ’ τα σχολικά θρανία, άλλοι άρπαξαν καρέκλες και τις έβαλαν ασπίδες μπροστά τους, ένας τσουρόμαγκας πήδηξε απ’ το παράθυρο στο προαύλιο και κάποιες κυρίες τσίριζαν υστερικά και εκτός εαυτού. Ειδοποιήθηκε η αστυνομία και σε λίγη ώρα λύθηκε το μυστήριο με τον άγνωστο «εισβολέα» που ετοίμαζε τρομοκρατική επίθεση στο σχολείο).

-         Άντε πηγαίνετε σπίτια σας και ηρεμήστε. Κοτζάμ μεγάλοι άνθρωποι είστε και φοβάστε και τη σκιά σας.

-         Μα ακούσαμε ποδοβολητά κυρ-αστυνόμε μου! Μιλιούνια ήταν απ’ έξω οι αλλόθρησκοι και στο τσακ μας προλάβατε ζωντανούς!

-         Τώρα εδώ που τα λέμε… ποδοβολητά δεν ακούστηκαν. Ένας χτύπος στην πόρτα ακούστηκε και γίναμε όλοι βενζινάκατοι απ’ την τρομάρα μας.  Έτσι δεν είναι κύριε Περδικούλη μου;

«Το μίσος όταν είναι σκέτο μίσος δεν είναι ανίατο. Ο θυμωμένος κάποτε κουράζεται ή χορταίνει. Το μίσος εξατμίζεται, φεύγει. Μίσος μπολιασμένο με φόβο, αυτό ναι, είναι δυσκολογιάτρευτο…»

Απ’ τον πρόλογο του  βιβλίου «Οι ήρωες κοιμούνται ανήσυχοι» του Μενέλαου Λουντέμη.

Κρίμα που αυτά τα... "καθαρά" παιδιά  -ενδεχομένως- δεν θα εντρυφήσουν ποτέ στα βιβλία του…

[Ο διάλογος είναι βασισμένος στην ταινία του Σακελλάριου

«Μακρυκωσταίοι και Κοντογιώργηδες», γυρισμένη το 1960]

Οικογενειακές [εμπριμέ] ιστορίες

Απόψε θα βάλεις τέσσερα σερβίτσια στο τραπέζι, όπως παλιά. Και το εμπριμέ τραπεζομάντηλο το άφθαρτο, που πάντα το έπλενες  στους σαράντα βαθμούς για να διατηρηθούν τα χρώματά του ζωηρά.

«Πάλι λαδερό ρε μάνα;»

«Κάντε και κάνα σταυρό ρε παιδιά και πείτε κι ένα δόξα τω Θεώ!»

Με τα χρόνια, πέφτανε σα λεκέδες οι κουβέντες πάνω στο εμπριμέ. Κι έγιναν τρία τα σερβίτσια κι έφυγε ο μεγάλος γιατί τον έπνιγε λέει ο τόπος και τα λαδερά φαγητά σου. Κι έμεινε η μικρή που θα φύγει κι αυτή όταν το τραπεζομάντηλο θ’ αρχίσει να ξεθωριάζει απ’ τ’ απανωτά πλυσίματα και τις τραχιές κουβέντες.

Στα δυο σερβίτσια, το εμπριμέ τραπεζομάντηλο παροπλίστηκε κι έδωσε τη θέση του σε δύο πλαστικά σουπλά.

«Άιντε ρε γυναίκα, να κάμουμε τη ζωή μας πιο εύκολη, βαρέθηκα να σε βλέπω να πλένεις και να σιδερώνεις».

Θα ζοριστείς να συνηθίσεις το ερημωμένο τραπέζι και το ίδιο λαδερό κάθε μέρα, μέχρι ν’ αδειάσει η κατσαρόλα. Κι αυτή η νεκρική σιγή την ώρα του φαγητού θα σε ξεκουφαίνει• δίχως γκρίνιες και ξινισμένες γκριμάτσες, γέλια και πειράγματα και τσακωμούς και συγνώμες και δάκρυα και φωνές και αγριάδες. Όλα τυλιγμένα κυλινδρικά στο τραπεζομάντηλο μαζί με τα ψίχουλα, να τα τινάζεις μακριά. Κάθε μέρα το ίδιο δρομολόγιο, ώσπου απόμειναν δυο ζευγάρια χέρια μοναχά πάνω στο τραπέζι. Στην αρχή αντικριστά, ξεμαθημένα να μη σέρνουν βάρη και να ματώνουν, δύσκαμπτα, φοβισμένα, άνευρα, παραδομένα• που με τον καιρό όμως γαλήνεψαν, συνήθισαν στην άδεια φωλιά, αγαπήθηκαν ξανά, ήρθαν κοντά και σφίχτηκαν δυνατά. Όχι για πολύ...

«Η γριά δε πάει καλά, πάλι παραισθήσεις είχε».

Απόψε θα βάλεις τέσσερα σερβίτσια. Θα στρώσεις και το τραπεζομάντηλο το εμπριμέ, γιατί δώσατε όρκο πως θα συναντηθείτε στο τραπέζι ξανά. Θα κατηφορίσει νωρίς το απόγευμα να πιείτε το καφεδάκι σας, να κουτσομπολέψετε και να βάλετε παρέα το φαϊ στη φωτιά. Τα παιδιά είναι έξω για παιχνίδι• ξαφνικά θα μπουκάρουν βρώμικα κι αναψοκοκκινισμένα στην κουζίνα να πιουν παγωμένο νερό, ρουθουνίζοντας τον ατμό και ρίχνοντας κλεφτές ματιές στην κατσαρόλα για να μαντέψουν τι μαγειρεύεις. Θα τα δεις να μεγαλώνουν απόψε, να γίνονται ενήλικες, να ερωτεύονται, να παντρεύονται και να γίνονται κι αυτά γονείς.

Κι όση ώρα τσακώνονται πάνω απ’ το εμπριμέ τραπεζομάντηλο, για το «Ποιος θα προσέχει τώρα τη γριά;», εσύ θα έχεις γίνει ήδη αθάνατη κι αλέκιαστη. Άφθαρτη κι ανάλαφρη σαν ένα παλιό τραπεζομάντηλο που τέλειωσε οριστικά τη θητεία του κι αφήνεται στο κενό σαν πένθιμη σημαία που υποστέλλεται.

Κανείς δεν θα σκεφτεί ποτέ πως μέσα στην παραζάλη σου για τις προετοιμασίες του τελευταίου τραπεζιού, όλα τ’ άκουγες κι όλα τα καταλάβαινες. Κι αυτή η λέξη «γριά», ήταν ο ύστατος λεκές πάνω σου. Τα εύσημα θα περιμένουν σε κάποιο γραφείο απολεσθέντων κι εσύ θα τους δίνεις την ευχή σου περπατώντας ήδη στο κρηπίδωμα κάποιου παραδείσου.

Συμμετέχει στον κύκλο «Οικογενειακές ιστορίες» που οργάνωσε η Αριστέα μας

Παραλειπόμενα διακοπών και γενέθλια

Πριν από τρεις Αύγουστους, φυτεύτηκαν οι πρώτοι σπόροι. Ήμουν τυχερή γιατί το περβάζι αυτό, είχε απάγκιο και καθάριο φως απ’ τους ανθρώπους που το τίμησαν με την παρουσία τους. Είχε φροντίδα και δυναμωτικό έδαφος για να ευδοκιμήσει και ν’ απλώσει τα κλαράκια του. Κάνοντας τον απολογισμό της τριετίας που πέρασε, μόνο καλές στιγμές και  δυνατές συγκινήσεις μπορώ να καταγράψω. Και δώρα φίλων, γνωριμίες και σμιξίματα, ταχυδρομικά πακέτα, μηνύματα, τηλέφωνα, ευχές, μια γλυκιά προσδοκία για ν’ ανταμώσουμε, ανησυχίες και στεναχώριες που μοιράστηκαν ρεφενέ στην παρέα, εμψυχωτικά λόγια, να συντροφεύει ο ένας τον άλλο, να γινόμαστε μια μικρή κοινωνία ανθρώπων με κοινές ανησυχίες και ανάγκες, να γεφυρώνουμε αποστάσεις και να παραχωρούμε, να νοιαζόμαστε, να μοιραζόμαστε και να κατανοούμε τη διαφορετική άποψη και την αξία του διαλόγου. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους σας, απ’ την καρδιά μου και με όλη μου την αγάπη! Και μια ευχή· να είμαστε όλοι καλά και να γίνουν τα βασιλικά μας διπλά και τρίδιπλα!

 Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν σ’ ένα περβάζι παραδοσιακού καφενείου στη Χώρα της Σκύρου. Πέρα απ’ τη φυσική ομορφιά, την υποδειγματική τάξη και καθαριότητα του νησιού και τη ζεστή φιλοξενία των ντόπιων, κράτησα κάτι μικρά ενσταντανέ που με εντυπωσίασαν.

Το έξυπνο χιούμορ τους:

[Ένα παραθαλάσσιο beach bar στο χωριό Ασπούς]

Από μια βραδινή βόλτα στο λιμάνι της Λιναριάς:

 [Υπόκλιση στον ευφάνταστο ιδιοκτήτη του οχήματος με τις …βλεφαρίδες]

Το πλοίο  «Αχιλλέας» ανήκει σε μια εταιρεία λαϊκής βάσης (Σκύρος Ναυτική Εταιρεία), με 2.000 μετόχους, ντόπιους και φίλους του νησιού. Σε κάθε είσοδο και απόπλου απ’ το λιμάνι της Λιναριάς, η μουσική απ’ το παρακείμενο μπαράκι στον Κάβο σταματάει και παίζει δυνατά το θρυλικό κομμάτι «Zarathoustra» του Strauss. Αν είναι βράδυ, οι θαμώνες ανάβουν σπινθιρίζοντα κεράκια και δημιουργείται μια εντυπωσιακή ατμόσφαιρα καλωσορίσματος του βαποριού στο λιμάνι.

Η φωτογραφία τραβήχτηκε με διακριτικότητα, την ώρα που το ζευγάρι των ψαράδων ξέμπλεκαν τα δίχτυα στο καΐκι τους. Στον αντίποδα και λίγα μέτρα πιο πέρα, στην κεντρική μαρίνα του λιμανιού που φιλοξενεί τα ιδιόκτητα σκάφη, στο εξωτερικό σαλόνι ενός πολυτελέστατου καταμαράν, το προσωπικό ετοίμαζε πυρετωδώς το τραπέζι του δείπνου. Λευκά τραπεζομάντηλα, πορσελάνινα σερβίτσια και κρυστάλλινα κηροπήγια. Ασημένιες σαλατιέρες, ασορτί αλατοπιπεριέρες, σπάτουλες, ανοξείδωτες πένσες για τους αστακούς, λαβίδες, ραβιέρες, τυριέρες, καράφες κι όλο το τζάντζαλο της οικουμένης. Κρίμα τόσος κόπος, γιατί στο τέλος του δείπνου οι συνδαιτυμόνες το έσκασαν με ελαφρά απ’ το φωταγωγημένο σκάφος, για να βολτάρουν στο λιμάνι, να απολαύσουν το γεμάτο φεγγάρι και να φωτογραφήσουν το ζευγαράκι της ψαρόβαρκας που κολάτσιζε ψωμοτύρι και τάιζε με ψαροκέφαλα το γατομάνι που είχε συρρεύσει στην προβλήτα.

Πως το είχε πει κάποτε ο Ωνάσης;

"Όσο πιο πολλά έχεις, τόσο περισσότερο ξέρεις, ότι δεν έχεις"

Στις γειτονιές της Παναγιάς

Στήνονται πανηγύρια με λαϊκές ορχήστρες στα χωριά, οι τοίχοι γεμίζουν αφίσες με τις εκδηλώσεις και τους καλλιτέχνες που θα πλαισιώσουν το γιορταστικό πρόγραμμα του Δεκαπενταύγουστου, οι πλανόδιοι μικροέμποροι τακτοποιούν τους πάγκους με την πραμάτεια τους, στα κεφαλοχώρια ντανιάζουν  τις πλαστικές τραπεζοκαρέκλες κι  οι σούβλες καθαρίζονται και λαδώνονται για να υποδεχτούν τα σφαχτάρια. Οι πλατείες σημαιοστολίζονται, οι αιωνόβιοι κορμοί απ’ τα γέρικα πλατάνια ασβεστώνονται, γυαλίζουν οι μπουρμάδες και τα πλακόστρωτα σοκάκια απ’ την πάστρα, και μόνο κάτι αποκομμένα ανθάκια βουκαμβίλιας στροβιλίζονται πέρα-δώθε κατά τη φορά του αέρα, οι εκκλησιές αστράφτουν σαν κατάλευκες νυφούλες στο μπλε χαλί του Αιγαίου και τα μικρά απόκρημνα ξωκλήσια ανοίγουν τα μανταλωμένα πορτόφυλλα τους, αχνοφέγγουν ταπεινά τα καντηλάκια τους μέχρι να φανούν οι λίγοι μα θαρραλέοι προσκυνητές που θα φτάσουν στα πιο δύσβατα σημεία του νησιού,  για ν’ ανάψουν ένα κερί στο τσίγκινο μανουάλι  και να προσευχηθούν στη χάρη Της. Εδώ δεν έχει πρόναο και κυρίως ναό, Ωραία Πύλη, άμβωνες και περίτεχνα τέμπλα. Δεν ανθίζουν βασιλικοί και μαντζουράνες στον περίγυρο, μόνο αγριάδες και πουρνάρια που τα τρώει η αρμύρα και τ’ αγιάζι του χειμώνα. Εδώ δεν σερβίρονται γιορταστικά γεύματα με τοπικές κουζίνες, δεν φτάνουν οι ήχοι απ’ τα βιολιά και τα νταούλια  που παίζουν στους μόλους και στις πλατείες και κανένα ιδιωτικό σκάφος δεν θα τολμήσει να δέσει σ’ αυτά τα καθόλου ευλίμενα νερά.

Ίσως από δω πάνω, να έχει καλύτερο σήμα προς τον ουρανό. Ανοίγουν τα πνευμόνια στον καθαρό αέρα, ξεδιπλώνεται το βλέμμα στον αχανή ορίζοντα, γαληνεύει η σκέψη στην απεραντοσύνη της θάλασσας και οι ήχοι της φύσης συνθέτουν την πιο κατανυκτική ψαλμωδία. Τα κύματα που σκάνε αφρίζοντας πάνω στα βράχια, μικρά σμήνη από  περαστικά θαλασσοπούλια κι ο βόμβος μιας ψαρόβαρκας που αργοκαλάρει μεσοπέλαγα.

 Εδώ δεν έχει τάματα κι ασήμια. Το αλισβερίσι γίνεται μόνο με καθαρή ψυχή και  ιερή προσευχή. Σε κάθε εκπνοή και μια ικεσία: «Βοήθα Παναγιά μου!... Να έχεις όλα τα παιδιά καλά, να προστατεύεις  τους αδύναμους και τους φτωχούς, να μας φυλάς απ’ τ’ άδικο, να έχουμε καλές θάλασσες κι απάνεμα λιμάνια και ειρήνη σ’ όλες τις γειτονιές του κόσμου». Κάποιοι θαλασσινοί λένε πως εκεί που ματίζει η θάλασσα με τον ουρανό,  ανοίγουν ξαφνικά οι ουράνιες πύλες πίσω απ’ τα  σύννεφα και ξεπροβάλλει η αγκαλιά της ορθάνοιχτη και προστατευτική.

 Η Μεγαλόχαρη, η Παναγιά η Θαλασσινή, η Οδηγήτρια, η Εκατονταπυλιανή, η Παναγιά του Κάστρου και η Πορταϊτισσα, η Φανερωμένη και η Παναγιά η Ερυθιανή.  Όπως κι αν την έχουν ορίσει οι λογικές του κλήρου και της ανθρωπογεωγραφίας, Εκείνη είναι το πανανθρώπινο σύμβολο της Μάνας, το φυλαχτό μας στις φουρτούνες της ζωής και το πρότυπο της μητρικής αγάπης και της αληθινής ιεροσύνης.

Καλή Παναγιά σ’ όλους και Χρόνια Πολλά σ’ όσους γιορτάζουν σήμερα!

φωτογραφίες: Θάνος Τσάκαλος