Επίκαιρο απόσπασμα απ’ την «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» του Κ. Βάρναλη

 

Ο Κώστας Βάρναλης στο σπουδαίο βιβλίο του «Η αληθινή απολογία του Σωκράτη» (εκδόσεις Κέδρος), βάζει τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο να διηγείται ένα παραμύθι, που παραμένει τραγικά διαχρονικό, κυρίως στις μέρες που διανύουμε:

«… Μια φορά κι έναν καιρό οι κλέφτες της πρώτης πολιτείας του κόσμου, αφού πλουτήνανε αρκετά, αποφασίσανε να τακτοποιήσουνε τη ζωή τους. Μπλοκάρανε λοιπόν τους φτωχούς της πολιτείας κι αφού τους μαζώξανε στην πλατεία τους είπανε:

“Ψηλά τα χέρια! Θέλουμε το καλό σας… Είσαστε λεύτεροι! – (ψηλά τα χέρια!)… Ο κυρίαρχος λαός θα ‘σαστε εσείς! Εμείς μονάχα θα σας κουμαντάρουμε. Θα φροντίζουμε για την ασφάλεια της ζωής, της τιμής και της περιουσίας σας – μ’ ένα λόγο για τη λευτεριά σας. Σεις θα δουλεύετε… Εμείς θα σας δίνουμε δουλειά, φτάνει να βρίσκεται, και σεις θα μας δίνετε τα κόπια σας… Κ’ εσείς κ’ εμεις θα ‘χουμε πάνω από τα κεφάλια μας τους ίδιους Θεούς, που θα προστάζουν εσάς να δουλεύετε και να μην τρώτε κ’ εμας να καθόμαστε και να τρώμε. Κ’ εμείς κ’ εσείς θα ‘χουμε πάνω απ’ τα κεφάλια μας τους ίδιους νόμους, που εμείς θα σας τους δίνουμε κ’ εσείς θα τους ψηφίζετε σα βουλευτάδες και θα τους εφαρμόζετε σα δικαστάδες ενάντια στον εαυτό σας. Κι επειδή μοναχοί σας δε θα μπορούσατε να σκεφτείτε το συμφέρον σας και να φυλάξετε τον εαυτό σας, θα σας αναγκάζουμε με το ζόρι (ψηλά τα χέρια!). Ένα πράγμα μοναχά σας απαγορεύουμε: να κλέβει ο ένας τον άλλονε. Γιατί μπορεί να κλέψετε κ’ εμάς”.

Έτσι λοιπόν ο λαός δούλευε λεύτερα και λεύτερα σκεφτότανε. Και τραγουδούσε χαρούμενα στις ταβέρνες σαν τον κότσυφα στο κλαρί (στο κλουβί!). Κ’ οι σωτήρες του ξαπλωνόντανε τ’ ανάσκελα σε ζεστά παλάτια το χειμώνα και κάτω απ’ ανθισμένα δέντρα το καλοκαίρι… Κ’ η ευτυχία τους αυτή ήτανε δύναμη της πατρίδας κ’ η ξετσιπωσιά τους καθαρμός. Κι αν κάπου βαριεστίζοντας ο λαός τους έδιωχνε, ζητούσε αμέσως άλλους να τόνε κλέβουνε: δε μπορούσε πια μήτε να σκεφτεί χωρίς “σωτήρες”.

Γελάτε και με το δίκιο σας, ω άντρες Αθηναίοι… Παραμύθι, βλέπετε. Τώρα θα μου ζητάτε κ’ επιμύθιο! Πού να το βρω!… Μοναχά σας λέω: “Αλίμονο στον αυτόδουλο πολίτη, που φτασμένος στα έσχατα της απελπισιάς παραδίνεται, για να σωθεί, στο έλεος του Θεού και  στους νόμους των Κλεφτών».

Απόσπασμα από την «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» του Κώστα Βάρναλη

Ένα βιβλίο σηκώνει πανιά ⏅ ≈ ≈ ≈

 

Καλό το ηλεκτρονικό αρχείο, αλλά σαν την πρώτη επαφή με το χάρτινο σώμα του βιβλίου σου, δεν έχει.

Όταν αυτή μάλιστα συμπίπτει με τη γενέθλια ημέρα του παιδιού σου, που στο εξής θα είναι και γενέθλια επέτειος του πνευματικού σου παιδιού, είναι διπλή η χαρά.

Βιβλίο παρελήφθη και σηκώνει πανιά για το πρώτο του ταξίδι.

Έργο της Ρόζας Φύτιζα

Μια αφηγηματική περιπλάνηση στις πιο απόμακρες γειτονιές του κόσμου, με συνταξιδιώτες τη Ζωγραφική και τον Λόγο. Η διαδρομή μας ξεκινάει απ’ τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, διαπερνά τις Αιγυπτιακές Πύλες, για να καταλήξει στα γαλάζια νερά του Αιγαίου.

Κάθε ζωγραφικό έργο έχει να διηγηθεί και μια ιστορία. Απ’ αυτές που δεν χαρτογραφούνται και είναι οικείες σ’ όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από χρώμα και θρησκεία. Έχοντας πάντα στις αποσκευές μας τον σεβασμό και την κατανόηση του κάθε πολιτισμού και με την πυξίδα μας κολλημένη σε σταθερό προσανατολισμό. Τον Άνθρωπο.

(απ’ το οπισθόφυλλο)

Με αφετηρία τον Πολυχώρο 24γράμματα στο Χαλάνδρι, που θα φιλοξενήσει την πρώτη του παρουσίαση τον Φεβρουάριο, θα σαλπάρει για τους επόμενους σταθμούς.

Τα εύσημα ανήκουν ξεκάθαρα στον ηθικό αυτουργό της ιδέας να γίνει μια συλλογική δουλειά με εικαστικά και κείμενα. Την ζωγράφο Ρόζα Φύτιζα. Η Ρόζα μού εμπιστεύτηκε μια σειρά έργων της με θεματικές ενότητες απ’ τα ταξίδια της ανά τον κόσμο. «Βάζω τη ζωγραφική, βάζεις το λόγο;» Κάπως έτσι ξεκινήσαμε αυτό το αρμονικό ταξίδι της ‘συνέργειας’ και ήταν ομολογουμένως μια πρωτόγνωρη και σπάνια εμπειρία ζωής.

Ένα τεράστιο ευχαριστώ στον Γιώργο Δαμιανό και τις εκδόσεις 24γράμματα, για την εμπιστοσύνη, τη φροντίδα και τη διαρκή υποστήριξή του στις συγγραφικές μου διαδρομές.

Την ευγνωμοσύνη μου στην Καλλιόπη που επιμελήθηκε την άψογη έκδοση και στην Ιώ που έκανε μια υποδειγματική δουλειά ως γραφίστρια αλλά και σαν σύμβουλος στα τεχνικά θέματα του στησίματος.

Το βιβλίο μπορείτε να το παραγγείλετε τηλεφωνικά (210 612 70 74) ή στο eshop του εκδοτικού:

https://24grammata.com/product/70047/

Είναι επίσης διαθέσιμο στα κεντρικά βιβλιοπωλεία: ΠΑΤΑΚΗΣ, ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ, ΙΑΝΟΣ & ΠΟΛΙΤΕΙΑ

 Ή ακόμα καλύτερα, με παραγγελία στο βιβλιοπωλείο της γειτονιάς σας.

 Θα τα πούμε σύντομα, εν πλω… ⏅ ≈ ≈ ≈ ≈ ≈ ≅⏅

Ετήσιος Απολογισμός Ευγνωμοσύνης (last year)

 

Ο ετήσιος απολογισμός του 2022 γίνεται με μια μικρή καθυστέρηση, λόγω έκτακτης άφιξης μιας ξεχωριστής αφορμής για ευγνωμοσύνη, όπως θα δείτε στο μήνα Δεκέμβριο. Ο ηθικός αυτουργός της λίστας που ακολουθεί, δεν είναι άλλη απ’ την Μαρίνα, που μέσα απ’ το μπλογκ της “Εκεί που ερωτεύομαι τη ζωή”, μας παρακίνησε να καταγράφουμε λέξεις και συναισθήματα, μήνα με το μήνα, για τη χρονιά που έφυγε. Αποδείχτηκε μια πολύ χρήσιμη άσκηση για όλους μας κι αυτός είναι άλλος ένας λόγος να ευγνωμονούμε την Μαρίνα μας. Ιδού λοιπόν η λίστα του ’22, μιας χρονιάς που κάποιοι (ανέμελοι) την χαρακτήρισαν “περίοδο κανονικότητας” και διάφορα άλλα χαριτωμένα: Ελλάδα 2.0 – ανάκαμψη και ανθεκτικότητα (γιατί γελάτε κύριοι;)

Iανουάριος: Φόβος

Γιατί κάναμε ρεβεγιόν παρέα με τη μετάλλαξη Όμικρον, με μάσκες και απομόνωση και με τα παιδιά να επιστρέφουν φοβισμένα στα σχολεία.

Ευγνωμοσύνη για τον Ιανουάριο, ένιωθα μόνο μετά από κάθε τεστ που έβγαινε αρνητικό.

Φεβρουάριος: Aπογοήτευση

Γιατί ο πόλεμος έφτασε στην αυλή της Ευρώπης. Ίσως κάποιοι -αφελώς- να νόμιζαν πως ο ξεριζωμός δεν μας αφορά και η προσφυγιά υφίσταται μόνο σε κάτι μακρινές χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Είναι οι γνωστοί “πεφτοσυννεφάκηδες”, αυτή η μάστιγα της κοινωνίας μας.

Ευγνωμοσύνη για τον Φεβρουάριο δεν θα ένιωθα, παρά μόνο για το ότι επιβιώσαμε σε συνθήκες χιονιά και κορωνοϊού, σ’ ένα κράτος παράλυτο που σήκωσε τα χέρια στα δύσκολα και άφησε αβοήθητους τους πολίτες.

Μάρτιος: Απόγνωση

Γιατί οι συνέπειες του πολέμου είναι πλέον εμφανέστατες. Εκτός απ’ τις στρατιές των ξεριζωμένων, το ενεργειακό και η ακρίβεια είναι προ των πυλών.

Ευγνωμοσύνη γιατί πλησιάζει η άνοιξη. Κυρίως γιατί τελειώνει αυτός ο γδάρτης χειμώνας.

Απρίλιος: Φρίκη

Γιατί ήταν ο μήνας της Πισπιρίγκου. Όσο κι αν το έχουμε παραχώσει στη μνήμη μας, θυμάμαι ότι εκείνη την περίοδο συγκλονιστήκαμε όλοι με τη φρικαλεότητα αυτής της υπόθεσης και τον τρόπο που τη χειρίζονται τα μέσα ενημέρωσης. Ότι τρία αγγελούδια έφυγαν άκλαυτα “για το τίποτα”, όπως θα έλεγε κι η Μάρα Ζαχαρέα, με ξεπερνάει.

Ευγνωμοσύνη γιατί υπάρχουν ακόμα ενεργά κίνητρα για δημιουργία. Ένα βιβλίο που είναι στα σκαριά και μια αρμονική συνεργασία με μια ζωγράφο, μια σπουδαία γυναίκα, για την οποία θα μιλήσω κάποια άλλη στιγμή.

Μάιος: Θυμός

Γιατί με πρόσχημα τον πόλεμο, παίζονται παιχνίδια αισχροκέρδειας και ανεξέλεγκτης ακρίβειας. Γιατροί και νοσηλευτές δίνουν άνισες μάχες στα νοσοκομεία, για να εισπράξουν ένα μπαλκονάτο χειροκρότημα και μια μεγαλειώδη απαξίωση απ’ τους κυβερνώντες. Η αποκαθήλωση της δημόσιας υγείας είναι σε πλήρη εξέλιξη.

Ευγνωμοσύνη γιατί είμαστε ακόμα ζωντανοί, σαν ηρωικό ροκ συγκρότημα. Διαπιστωμένο πλέον, πως σ’ αυτή τη χώρα, μόνο από τύχη επιβιώνεις.

Ιούνιος: Ντροπή

Με το μερίδιο ευθύνης που μου αναλογεί, ντρέπομαι για την κακοποίηση της φύσης και για τις κατευθυνόμενες πυρκαγιές που αφάνισαν το λίγο πράσινο που έχει απομείνει ακόμα. Ντρέπομαι την αυριανή γενιά γι’ αυτά που θα τους παραδώσουμε, ντρέπομαι ακόμα κι αυτό το ρεματάκι της γειτονιάς μου που είναι μπαζωμένο και χτισμένο.

Ευγνωμοσύνη γιατί τα τεστ συνεχίζουν να βγαίνουν αρνητικά. Κι είμαστε σε κατακόρυφη έξαρση του ιού…

Ιούλιος: Χαρμολύπη

Ο μήνας με το πιο δυνατό (και αλλοπρόσαλλο) χαρμάνι διάθεσης και συναισθημάτων. Οδύνη για το καψαλισμένο τοπίο της Αττικής και τους ξεσπιτωμένους συνανθρώπους, απ’ τη μια. Αγωνία για το πόσοι φαντάροι κοιμούνται σ’ έναν θάλαμο, απ’ την άλλη. Περηφάνεια που ο γιος μου θα υπηρετήσει τη θητεία του στα παραμεθόρια της πατρίδας.

Ευγνωμοσύνη γιατί ο μήνας τελειώνει με τις ελάχιστες απώλειες. Τσιμπήματα από κοριούς και πάσης φύσεως έντομα. Τουλάχιστον όμως, δεν έχει κολλήσει κόβιντ.

Αύγουστος: Πανικός

Τελικά κόλλησε. Την παραμονή της ορκωμοσίας. Αντίο τιμητική άδεια. “Διακοπές” καραντίνας στο νοσοκομείο.

Ευγνωμοσύνη γιατί το πέρασε δίχως συμπτώματα. Και γιατί οι γιατροί του νοσοκομείου (φανταράκια κι αυτοί) ήταν πάντα παρόντες στα αγωνιώδη τηλεφωνήματα. Ενημέρωναν με λεπτομέρειες και με καθησύχαζαν.

Σεπτέμβριος: Aνακούφιση

Ολιγοήμερη άδεια και επιστροφή στο σπίτι. Ο μήνας βέβαια κύλησε με απανωτές απώλειες (δεν αναφέρομαι στην Ελισάβετ) και άφησε μια πικρή γεύση. Ο Καζάκος, η Παππά και η Καραγιάννη ανηφόρισαν στη γειτονιά των αγγέλων. Πόνεσε πολύ αυτό το ομαδικό φευγιό.

Ευγνωμοσύνη γιατί πήραμε μια ανάσα διακοπών και ανταμώσαμε με αγαπημένους ανθρώπους.

Οκτώβριος: Συγκίνηση

Γιατί μια καλή φίλη στον Πύργο Ηλείας έχει οργανώσει παρουσίαση του βιβλίου μου. Ήταν η πρώτη ανάσα χαράς που πήρα αυτή τη χρονιά. Κυρίως η επαφή μου με μαθητές του δημοτικού και η αλληλεπίδραση που δημιουργήθηκε. Πρωτόγνωρη εμπειρία που δεν θα ξεχάσω όσο ζω.

Ευγνωμοσύνη για τη γενναιοδωρία. Για την Γιούλη (τη φίλη που λέγαμε), αλλά και για όλους τους φίλους γνωστούς ή άγνωστους, που πλαισίωσαν την υπέροχη βραδιά που ζήσαμε.

Νοέμβριος: Ανασύνταξη

Γιατί έχουν αποκαθηλωθεί επώνυμα πρόσωπα και καθωσπρέπει “κύριοι” με αξιώματα. Αν και η δικαιοσύνη προχωράει με την όπισθεν, βγαίνει στην επιφάνεια όλη η παθογένεια της κοινωνίας. Η “διπλανή μας πόρτα” είναι πλέον ορθάνοιχτη και ξερνάει το κακοποιητικό της προφίλ απέναντι σε γυναίκες, παιδιά και ευάλωτους.

Ευγνωμοσύνη γιατί πέφτουν επιτέλους οι μάσκες. Όσο επώδυνο κι αν είναι αυτό, η κοινωνία ταρακουνιέται και ανασυντάσσεται.

Δεκέμβριος: Ελπίδα

Γιατί στην εκπνοή του χρόνου, έλαβα ένα χαρμόσυνο μήνυμα απ’ τον εκδότη μου. Το καινούργιο μου βιβλίο είχε μόλις γεννηθεί. Η επιμέλεια και το στήσιμο είναι πέρα απ’ τις προσδοκίες μου.

Ευγνωμοσύνη γιατί το ζευγάρι στο απέναντι μπαλκόνι βγαίνει κάθε πρωί με το μωράκι τους αγκαλιά και απολαμβάνουν την πρωινή λιακάδα. Είναι ακριβώς η ώρα που ο ήλιος κάνει ένα σύντομο πέρασμα, για να κρυφτεί, μετά από λίγο, πίσω απ’ τις πολυκατοικίες της γειτονιάς. Για να φωτίσει ένα άλλο μπαλκόνι. Είναι η ελπίδα που ακόμα και στην πιο σκοτεινή γωνιά της ζήσης, εισβάλλει από μια χαραμάδα...

ëΣαν οδικό χάρτη προς τη νέα χρονιά, κρατάω μια φράση απ’ τον αλησμόνητο Νότη Μαυρουδή. Είναι απ’ την τελευταία του ανάρτηση, λίγο πριν φύγει τόσο άδικα και πρόωρα απ’ τη ζωή.

«Παλεύουμε καθημερινά με την πυξίδα εμπρός-πίσω ή μέλλον-παρελθόν…
Τόσα ερωτήματα, τόσες αγωνίες για ό,τι το μέλλον υποκρύπτει…»

 

 

“Φιλαράκι, μήπως σου βρίσκεται μια λέξη;”

 

Μας ακούν σήμερα οι στόχοι που βάζουμε και ξεκαρδίζονται στα γέλια. Ξέρουν πως θα μείνουν ανεκπλήρωτοι σ’ ένα συρτάρι για να τους ξεθάψουμε πάλι του χρόνου. Μήπως αντί για στόχους και ευχές, να βάζαμε λέξεις στην καθημερινότητά μας; Αν χρησιμοποιούσαμε εκφράσεις με βασικό συστατικό το «Είμαι» κι όχι το «Έχω»; Να ξεθάβαμε εκείνα τα «Συγγνώμη» μας και να ξοδεύαμε όλα τα «Ευχαριστώ» που αφήσαμε σε αναμονή; Να ξεστριμωχτούμε απ’ τα «Θέλω» και να φρεσκάρουμε τα «Νιώθω» μας;

Μέρα με τη μέρα και πόνο με τον πόνο, να μάθουμε  απ’ την αρχή το αλφαβητάρι του ανθρώπου. Να εντοπίσουμε συναισθήματα, να τα αποτυπώσουμε στον προφορικό και στο γραπτό λόγο, αλλά και στην εξωλεκτική μας επικοινωνία, να τα αποδεχτούμε, να τα κάνουμε δικά μας, να τα κοινωνήσουμε και να τα αγαπήσουμε.  Να αναμετρηθούμε γενναία  και να παραβγούμε μαζί τους, να τα ξεπεράσουμε και να τα ξορκίσουμε. Να τα βιώσουμε.

Οι συνθήκες απαιτούν ρεφενέ καταστάσεις  με ό,τι έχει διαθέσιμο ο καθένας. Ως αφελείς καταναλωτές και συνεπείς τηλεθεατές, καταλήξαμε στο απόλυτο φιάσκο και την απομόνωση. Λέξεις που μας έμαθαν να τις αποφεύγουμε (“Μίζεροι οι πολίτες που διαμαρτύρονται” κατά τον άριστο υπουργό μας), μας περιμένουν υπομονετικά να τις ενεργοποιήσουμε. “Φοβάμαι, ντρέπομαι, μετανιώνω, θυμώνω, κλαίω, αγωνιώ, απελπίζομαι, πεισμώνω,  αντιστέκομαι, συναισθάνομαι, συμπαραστέκομαι, διεκδικώ και αγαπάω την ευθύνη".

Όταν οι σκέψεις γίνονται λέξεις και ξεστομίζονται με το χέρι στην καρδιά, βρίσκουν πάντα το στόχο τους. Κι αν εκπαιδευτήκαμε απ’ τους πάσης φύσεως τηλεαστέρες και πολιτικάντηδες να τις χρησιμοποιούμε σαν σφαίρες και να αλληλοσκοτωνόμαστε, ήρθε η εποχή να τις βάλουμε σε σωστή λειτουργία. Μαζί με τη νοημοσύνη και την αξιοπρέπειά μας.

Αν μη τι άλλο, το χρωστάμε στα παιδιά μας. Που τα βάλαμε να τρέχουν σαν άλογα κούρσας για να κατακτήσουν την πρωτιά, κι όταν βγαίνουν απ’ αυτή την κρεατομηχανή, τα στέλνουμε μετανάστες εκεί που πηγαίνανε οι γονιοί και οι παππούδες μας. Σπουδαία πρόοδος!

Με το καλό να ξαναβρούμε τις λέξεις της καρδιάς μας. Να χτυπάει από ελπίδα και χαρά κι όχι από φόβο και παραίτηση. Γιατί όπως λέει κι ο μεγάλος μας Ρίτσος: «Και οι λέξεις φλέβες είναι. Μέσα τους αίμα κυλάει».

[Photography: Vasilis Protopapas «Σκέψεις»]