Τετάρτη 1 Μαΐου 2019

Ο Μάης και τα ματωμένα γαρύφαλλα


«Παιδί μου, θυμάμαι σαν τώρα τα καμιόνια με τα πτώματα που στάζανε τα αίματα, σαν να ᾽τανε σφαχτάρια», μονολογούσε μια γερόντισσα σε μια ιστορική περιήγηση στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου.
Το Μπλοκ 15, ήταν το Νταχάου της Ελλάδας, λίγοι όμως το γνωρίζουμε κι ας είναι δυο βήματα απ’ την πόλη που ζούμε.
Περισσότεροι από είκοσι χιλιάδες άνθρωποι φυλακίστηκαν εκεί την περίοδο της Κατοχής: Εβραίοι, τσιγγάνοι, πολιτικοί κρατούμενοι, κομμουνιστές, ανάμεσά τους και οι 200 που μεταφέρθηκαν στην Καισαριανή για να εκτελεστούν, την Πρωτομαγιά του 1944.
Τα φορτηγά που τους μετέφεραν διέσχισαν το Χαϊδάρι και οι μελλοθάνατοι πάσχιζαν να πουν ένα τελευταίο «αντίο» στους δικούς τους, με τα αποχαιρετιστήρια σημειώματα που πέταγαν σαΐτες στο δρόμο.
Ο Ναπολέων Σουκατζίδης ήταν ανάμεσα στους διακόσιους νεκρούς Ακροναυπλιώτες της Καισαριανής. Ήταν μορφωμένος και ήξερε γερμανικά, γι’ αυτό και ανέλαβε χρέη διερμηνέα. Όταν το παλιοτόμαρο που εκτελούσε χρέη διοικητή, ο Καρλ Φίσερ, τον είδε ανάμεσα στους μελλοθανάτους της Πρωτομαγιάς του '44, του πρότεινε να τον απαλλάξει:
«Νάιν, όχι εσύ, γύρνα πίσω στη σειρά σου, θα πάρει κάποιος άλλος τη θέση σου στο φορτηγό».
Ο Σουκατζίδης αρνήθηκε και προτίμησε να θυσιαστεί, παρά να καταδικάσει κάποιον άλλον.

«Πατερούλη, πάω για εκτέλεση», έγραψε στο τελευταίο σημείωμα που έγινε και ταινία από τον Παντελή Βούλγαρη.
Στο Χαϊδάρι αντηχούν ακόμα οι οιμωγές των βασανισμένων και τα γέλια των καθαρμάτων που διοικούσαν το στρατόπεδο. Ο κτηνώδης ταγματάρχης Πάουλ Ραντόμσκι, ήταν ένας μέθυσος βασανιστής που έφερε από την Ουκρανία το «γαλόνι» της εξόντωσης των ποδοσφαιριστών της Ντιναμό Κιέβου, εκείνων που τόλμησαν να ρεζιλέψουν τους Ναζί στο περιβόητο «ματς του θανάτου» τον Αύγουστο του 1942.
Στα χέρια του στυγερού δολοφόνου Ραντόμσκι (αποτάχθηκε το ’44, όταν μέθυσε και απείλησε να σκοτώσει την υποδιοικητή του), το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Χαϊδαρίου, έγινε συνώνυμο της φρίκης, του σαδισμού και του θανάτου.

Οι συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων ήταν άθλιες. Δεν υπήρχαν κρεβάτια, κουβέρτες, τρεχούμενο νερό, ούτε καν αποχετευτικό σύστημα. Οι φυλακισμένοι ήταν γεμάτοι ψείρες και οι ασθένειες θέριζαν. Όποιον αρρώσταινε, τον ξέγραφαν. Ο μοναδικός γιατρός του στρατοπέδου χρησιμοποιούσε τα ελάχιστα φάρμακα για να θεραπεύει τους στρατιώτες των Ες-Ες.
Τα μαστιγώματα και οι ξυλοδαρμοί ήταν σε ημερήσια διάταξη. Στον φράχτη του στρατοπέδου, είναι ακόμα καρφωμένα τα τσιγκέλια-βραχιόλια που έδεναν τους κρατούμενους για να τους βασανίσουν. Τους στοίβαζαν επί ώρες στο μεγάλο θάλαμο, στο εσωτερικό του κτηρίου, τόσο ασφυχτικά, που δεν μπορούσαν να πάρουν ανάσα. Ώρες ατέλειωτες, δίχως τροφή και νερό, δίχως οξυγόνο. Ξαμολούσαν άγρια σκυλιά για να τους σπάσουν το ηθικό, τους καίγανε τα ρούχα και τους έκαναν ομαδικά  καψόνια. Για ν’ ακούν και οι απ’ έξω και να φοβούνται. Μοιραία, το όνομα του στρατοπέδου και η δυσοίωνη νεκροκεφαλή που στόλιζε την πύλη του, συμβόλιζαν τον αναπόφευκτο θάνατο.

«Μorgen kaputt», φώναζαν αντί χαιρετισμού οι φύλακες προς τα φορτηγά με τους νεοσυλλέκτους δέσμιους: «Αύριο, θα πεθάνετε». Και ξεκαρδίζονταν στα γέλια.
Οι πολιτικοί κρατούμενοι ανακρίνονταν με ανελέητα βασανιστήρια στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν, από τα οποία δεν έβγαινε κανένας ζωντανός και αρτιμελής.
Αρκετοί τρελάθηκαν μέσα στο στρατόπεδο και έσκιζαν τη νύχτα με τα ουρλιαχτά τους. Πολλοί δολοφονήθηκαν από τους αδυσώπητους φρουρούς ή προτίμησαν την αυτοκτονία.
Το Μπλοκ 15 ήταν η πτέρυγα των μελλοθανάτων, εκείνων που δεν θα ξανάβλεπαν το φως του ήλιου. Οι ιστορικοί υπολογίζουν ότι περίπου 2.000 άνθρωποι εκτελέστηκαν στο Χαϊδάρι, ανάμεσά τους και 25 γυναίκες. Ανάμεσά τους και όλοι οι Εβραίοι που φυλακίστηκαν στο στρατόπεδο, μεταφέρθηκαν με τα τρένα της φρίκης στο Άουσβιτς, για να θανατωθούν στους θαλάμους αερίων.

Σε ποιο σχολείο, μας μάθανε πως η Αθήνα ήταν γεμάτη στρατόπεδα θανάτου και τόπους βασανισμού; Σε ποιο μάθημα μας δίδαξαν πως η ιστορία του τόπου ξεκίνησε μετά τον 19ο αιώνα, πως τα χώματα που πατάμε σήμερα είναι ποτισμένα με το αίμα τόσων ηρώων; Πως στην καρδιά της Αθήνας, εκεί που στεγάζονται σήμερα μεγαλομάγαζα και εταιρείες, μαρτύρησαν στα υπόγειά τους τόσοι αγωνιστές;
«Όταν έπεφτε το βράδυ, ακούγαμε τις κραυγές των βασανισμένων απ’ τα παράθυρα του νοσοκομείου. Προσευχόμασταν να σταματήσει αυτό το αιματοκύλισμα. Γιατί τόσος πόνος Θεέ μου;» μου διηγήθηκε μια ηλικιωμένη κυρία που ήταν νοσηλεύτρια στο Αρεταίειο. Ακριβώς απέναντι, ήταν τα περιβόητα κολαστήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ, στο σημερινό Πάρκο Ελευθερίας. Εδώ, το αντίστοιχο δόγμα των ντόπιων οπαδών του Ραντόμσκι, ήταν: «Φίλος ή σακάτης βγαίνει όποιος έρχεται εδώ μέσα».
Εδώ μαρτύρησε ο ήρωας Σπύρος Μουστακλής απ’ την ομάδα του Αναστασίου Σπανού. Ήταν 28 Απριλίου του ’86, όταν άφησε την τελευταία του πνοή, παράλυτος απ’ τις «φροντίδες» των βασανιστών του.

Σ’ ένα άλλο «ευαγές ίδρυμα» σωφρονισμού, στις Στρατιωτικές Φυλακές στο Μπογιάτι, βασανίστηκε άγρια ο Αλέκος Παναγούλης. Όπως μας είχε διηγηθεί ο αδερφός του σε μια περιήγηση, είχαν κατασκευάσει ένα ειδικό κελί απομόνωσης για τον Αλέκο, που ήταν αντίγραφο τάφου. Τα δύο αδέλφια δεν είχαν καμιά επαφή, παρ’ ότι έγκλειστοι στην ίδια φυλακή. Πέρασε φρικώδη βασανιστήρια (ο Θεοφιλογιαννάκος κεντούσε με καυτές βελόνες την ουρήθρα του, αργότερα όμως στη δίκη των χουντικών, ορκιζόταν πως τον εκτιμούσε απεριόριστα, γιατί δεν λύγισε ποτέ!) Του κατάσχεσαν ακόμα και τη γραφική ύλη, ωστόσο αυτός χρησιμοποίησε για μελάνι το αίμα του και για χαρτί τους τοίχους του κελιού-τάφου του.
Έφυγε 36 χρονών, την Πρωτομαγιά του ’76, μετά από ένα αμφισβητούμενο "τροχαίο" στη Λεωφ. Βουλιαγμένης.



Επειδή η λήθη είναι το χαρακτηριστικό της φυλής μας, το κείμενο είναι μια άσκηση μνήμης και ένας ελάχιστος φόρος τιμής σ’ όλα τα βασανισμένα θύματα του φασισμού, στους τυραννισμένους προγόνους και στις χαροκαμένες μανάδες που ακολουθούσαν την αιμάτινη διαδρομή απ’ τα καμιόνια, για να βρουν τα πτώματα των παιδιών τους. 
Και για όσους επιμένουν στην ιστορική αμνησία, το κρίμα (θηλειά) στο λαιμό τους.
[Φωτογραφίες απ’ το προσωπικό μου αρχείο και από το διαδίκτυο]

21 σχόλια:

  1. Ανάμεσα στου χρόνου τις σελίδες η ιστορία γίνεται πικρή και αφήνει ξεκάθαρα να φανεί πως η υπέρτατη αξία της ελευθερίας είναι ποτισμένη με το αίμα των ηρώων που της χάρισαν την στερνή τους ανάσα.

    Μα προσοχή! Όπως εκείνοι μας αποχαιρέτησαν περήφανοι, όμοια κι εμείς περήφανοι να τους ξεπροβοδίσουμε ταιριάζει. Ούτ’ ένας στεναγμός, να μη λερώσουμε τη μνήμη των ηρώων. (Ηλίας Σιμόπουλος)
    Μαρία η ιστορική μνήμη στη συνείδησή μας είναι το μεγαλύτερο μνημείο που τους αξίζει.
    Να είσαι καλά!
    Καλό κι ευλογημένο μήνα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να είσαι καλά κι εσύ Αννίκα μου. Η προσωπική προσπάθεια να κρατάμε ζωντανή τη μνήμη μας, αποκτάει αξία, όταν γίνεται συλλογική, από φίλους με κοινές ανησυχίες.
      Σ' ευχαριστώ πολύ ειλικρινά!

      Διαγραφή
  2. "Και για όσους επιμένουν στην ιστορική αμνησία, το κρίμα (θηλειά) στο λαιμό τους"

    Από το συγκλονιστικό σημερινό σου αφιέρωμα Μαρία στις ματωμένες Πρωτομαγιές και στις θυσίες αγωνιστών, εγώ θα σταθώ σε αυτή τη φράση.
    Επειδή η εποχή της "αθωότητας" και της άγνοιας έχει, προ πολλού, περάσει, δεν υπάρχει άλλοθι για κανέναν που έχει στοιχηθεί στα ορφανά των δοσίλογων και των ταγματασφαλιτών. Είναι το ίδιο ένοχοι με τους εγκληματίες αυτούς.
    Ο Ναζισμός σηκώνει κεφάλι με τρόπο χυδαίο πατώντας στα αδιέξοδα του καπιταλισμού. Συνηθίζει να το κάνει. Και πρέπει να αντιμετωπιστεί πολιτικά με τον ίδιο αποφασιστικό τρόπο.
    Να χαιρετίσω το σημερινό σου αφιέρωμα, συγκλονιστικό και ανατριχιαστικό μαζί.
    Μαρία μου καλό μήνα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να είσαι καλά Γιάννη, σ' ευχαριστώ για τη συμπόρευση και τις κοινές επιδιώξεις!
      Καλό μήνα εύχομαι ολόψυχα!

      Διαγραφή
  3. Κι επειδή άνθρωποι, Μαρία, επειδή επινοήσαμε τις αφηρημένες έννοιες, τη συντροφικότητα, την αλληλεγγύη, την αξιοπρέπεια, αξίες που κάνουν το βλέμμα μας να προσανατολίζεται ψηλά (άνω θρώσκουμε, οι άνθρωποι..),
    ας είμαστε προσηλωμένοι εκεί, στον τρόπο που μπορεί το σύντομο πέρασμά μας να πει ένα τραγούδι για τον ήλιο, για το φως, για τους άλλους.
    Γράφουμε κείμενα, θα πούμε. Δεν αντιλέγω. Είναι ένα βήμα. Ζητάω το δεύτερο και απαιτώ από μένα να είναι άμεσο, δοτικό λειτουργικό. Αν οι αγώνες κι οι θυσίες αυτών των υπέροχων ανθρώπων είχαν κάποια χαρακτηριστικά που ίσως τώρα δεν μπορούν να είναι ίδια, χρέος μας να βρούμε νέες μορφές αγώνα και να τις δοκιμάζουμε.

    ΥΓ. Η εστίασή σου στον κόσμο με συγκινεί πάντα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ελλείψει κάποιου φωτισμένου ηγέτη, νομίζω πως ο καθένας μας αυτοσχεδιάζει και επιλέγει τον προσωπικό του αγώνα, Διονύση μου. Η εστίαση στους ανθρώπους είναι το ελάχιστο χρέος μας. Για τα υπόλοιπα, θα έρθει η ώρα να κάνουμε ταμείο με την ιστορία που αφήνουμε πίσω μας.
      Τις ευχές μου για το νέο μήνα!

      Διαγραφή
  4. Κάθε Πρωτομαγιά, θα "έπρεπε" να φέρνει στη μνήμη μας, αυτούς που αγωνίστηκαν ή ακόμα και θυσιάστηκαν για να μπορούμε εμείς τώρα να εκφράζουμε τις προθέσεις μας, ελεύθερα και χωρίς φόβο... αλλά επειδή, εύκολα ξεχνάμε, το παραπάνω κείμενο, σαν το σημερινό Μαρία μου, είναι και θα είναι πάντα καλοδεχούμενο, γι αυτό ένα ακόμα ευχαριστώ, για το "φρεσκάρισμα"...

    Πολλά τα ΑΦιλιά μου και οι ευχές μου, για έναν καλό Μάη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Νομίζω πως γίνεται αυτόματα αυτή η αναδρομή, στις συνειδήσεις των ανθρώπων που έχουν επίγνωση της ιστορίας μας. Τα "πρέπει" δεν έχουν πια χώρο Στεφανία μου, δεν υπάρχει δικαιολογία πλέον για όσους επιμένουν στη λήθη.
      Φιλιά γλυκά και καλό μήνα να έχεις!

      Διαγραφή
  5. Έχω ανατριχιάσει, από τη γραφή σου, μα ακόμα πιο πολύ (πολύ πιο πολύ) απ' το πόσα πέρασαν αυτοί οι άνθρωποι και λέμε μετά εμείς ότι έχουμε προβλήματα.
    Θα μου πεις, άλλες εποχές, άλλες καταστάσεις. Μωρέ ναι. Και δεν μειώνω τα προβλήματα του κόσμου σήμερα. Κάποια είναι ιδιαίτερα σημαντικά! Μοιραία όμως, κάνοντας μια σύγκριση, όταν διαβάζεις για αυτά τα βασανιστήρια, δεν μπορείς παρά να σκεφτείς: γιατί;
    Γιατί δεν μάθαμε, γιατί δεν μαθαίνουμε, γιατί ξεχνάμε.
    Να 'σαι καλά Μαρία γι' αυτά που μοιράστηκες μαζί μας σήμερα.
    Μακάρι βέβαια, να μην υπήρχαν.
    Μακάρι αυτός ο πόνος να μην είχε συμβεί.
    Σε φιλώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Με αυτά τα "Γιατί" να μένουν ακόμα αναπάντητα Μαρίνα μου, σε χαιρετώ και σ' ευχαριστώ πολύ για το σχόλιό σου!

      Διαγραφή
  6. Ενα μεγαλο γιατί απο παντα να υπαρχει αυτη η αντιπαλοτητα Ελληνας εναντιων Ελληνα ...τοτε με τα βασανιστηρια και τους συνταγματαρχες και μεχρι σημερα αυτος ο εμφυλιος συνεχιζεται σε αλλα επιπεδα Κανελλακι μου ..στο μεταξύ ο ναζισμός παραμονευει.....
    Ευτυχως που υπαρχουν οι πρωτομαγιές αγαπη μου για να φρεσκαρουμε την μνημη μας καθε φορα και να τιμαμε ανθρωπους οπως ο Αλεκος Παναγουλης..και ολους οσους θελησαν να υπαρχει ισοτητα και αλληλεγγυη σ αυτον τον τοπο.!!
    Να είσαι καλα Κανελλάκι μου που παντα κανεις το μνημόσυνο τους .. την αγαπη μου παντα φιλω σε..!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ένα ταπεινό, εικονικό "μνημόσυνο", όπως το λες Ρούλα μου.
      Αν ξεχάσουμε, χαθήκαμε. Η ιστορία επαναλαμβάνεται.
      Φιλί γλυκό ♥

      Διαγραφή
  7. Εύχομαι να μη ζήσουμε τέτοιες στιγμές ξανά.
    Αν κσι με την καταστρατήγηση του 8ωρου και του βασικού μισθού, κανείς δεν το εγγυάται αυτό.
    Να είσαι καλά Μαράκι μου για το μνημόσυνο που έκανες στους ήρωες αγωνιστές της Ελλάδας.
    Φιλάκια πολλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Να ήταν μόνο αυτή η καταστρατήγηση Ρένα μου...
      Οι στιγμές αυτές μπορεί να ξανάρθουν, δεν ξέρω όμως αν υπάρχουν σήμερα αντίστοιχοι πατριώτες.
      Ευχές για το νέο μήνα, πολλά φιλιά!

      Διαγραφή
  8. Δεν ξεχνάμε, η μνήμη είναι αντίσταση!
    Πολλά φιλιά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ξεχνάει όποιος θέλει. Επιλεκτική μνήμη έχουμε όταν μας συμφέρει. Υπέροχο το αφιέρωμά σου. Και ναι δεν διδαχθήκαμε όλα αυτά αλλά η ζωή διδάσκει καλύτερα και οφείλουμε όπως εσύ λες να μη λησμονούμε.
    Χριστός Ανέστη και του χρόνου με υγεία και χαμόγελα
    Καλό μήνα λουλουδιασμένο με θύμισες αγωνιστικές που μας είναι απαραί΄τητες
    Σε ευχαριστούμε που δεν ξεχνάς να μας θυμίζεις
    Σε φιλώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, ο πατριωτισμός κόβεται και ράβεται στα μέτρα του συμφέροντος. Κανόνας.
      Σ' ευχαριστώ πολύ Αννούλα μου, καλό μήνα να έχεις!

      Διαγραφή
  10. Κανένα σχολείο Μαριώ μου. Κανενα! Ευτυχως υπάρχουν ανθρωποι οπψς εσυ να κρατουν ζωντανη τη μνημη και να μας διδάσκουν οσα δε γνωριζουμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Τι πιο σημαντικό από το να κρατάμε ζωντανές τις μνήμες? Όχι, Μαρία μου, δεν ξεχνάμε, δεν πρέπει να ξεχνάμε. Πολλά φιλιά, φίλη μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. ΑΘΑΝΑΤΟΙ όσοι συνέβαλαν με το αίμα και τις θυσίες τους στον εξανθρωπισμό του Ανθρώπου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Ευχαριστώ πολύ για τα σχόλιά σας.