Τα κρυφά σχολειά

// Σου περνούσε αυτό που ήθελε με έναν τρόπο που, ήθελες-δεν ήθελες, θα τον καταλάβαινες. Τώρα πάω στο σχολείο εκτός φυλακών και την Κυριακή είχα σκοπό να πήγαινα να τον έβλεπα σε μια εκκλησία που ψέλνει. Ήθελα κάποια πράγματα να του πω, ότι σ’ αυτό το σχολείο που πάω τώρα, λείπει ο Ζουγανέλης, λείπει. Σ’ αυτό το σχολείο του Κορυδαλλού ένιωθα ότι αποφυλακιζόμουν, πήγαινα με χαρά, περίμενα από τις 8 παρά τέταρτο ν’ ανοίξει ο υπάλληλος την πόρτα. Το Σαββατοκύριακο που δεν είχαμε σχολείο στεναχωριόμουν...//

Γιώργος Ζουγανέλης: Διευθυντής του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας των Φυλακών Κορυδαλλού. Πάντα πρόθυμος για την καινοτομία, μ’ αυτό το καθησυχαστικό χαμόγελο και το ήρεμο βαθύ βλέμμα, δίδαξε πώς γίνεται το όνειρο πραγματικότητα.

Ήταν ο φωτισμένος δάσκαλος που έστησε και υπηρέτησε το «Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας» των Φυλακών Κορυδαλλού. Με όραμα να προσφέρει το «δώρο της μόρφωσης» στα λίγα τετραγωνικά μέτρα του σχολείου των φυλακών και με την πεποίθηση πως η εκπαίδευση έχει τη δύναμη ν’ αλλάξει τους ανθρώπους, έβαλε σκοπό της ζωής του να προσφέρει τις γνώσεις του στους κρατουμένους, παρέχοντάς τους την δυνατότητα ν’ αποκτήσουν απολυτήριο γυμνασίου. Αμέσως μόλις ανέλαβε τη διεύθυνση του σχολείου, ξήλωσε τις κάμερες που βρίσκονταν στο χώρο στέγασης κι εγκατέστησε έναν φύλακα στην είσοδο του, προσφέροντας στους κρατουμένους μια «χαραμάδα ελευθερίας».

Οι μαθητές τον αποκαλούσαν «δάσκαλο», του μιλούσαν στον ενικό, τον αγαπούσαν και τον σέβονταν, ήταν ένας πόλος έλξης που μαγνήτιζε τους ανθρώπους να βρεθούν μαζί του, να συνεργαστούν και όλοι μαζί να «χτίσουν» μέσα στις φυλακές έναν κόσμο ελεύθερο, δίκαιο, γεμάτο φως και ελπίδα. Τα όπλα του ήταν τα γράμματα και οι τέχνες. Έτσι άνοιγε τον δρόμο για το αύριο των κρατουμένων έξω απ’ τη φυλακή, με εφόδιο την παιδεία, τη γενική μόρφωση και τον πολιτισμό. Λογοτεχνία, ποίηση, θέατρο, χορός, φωτογραφία, κινηματογράφος, μουσική, σχολικά μαθήματα, ξένες γλώσσες, ελληνικά για τους αλλοδαπούς κρατούμενους, δεν υπήρχε άνθρωπος να προσφέρει γνώση και έργο εθελοντικά στο ΣΔΕ κι ο Γιώργος να μην το εντάξει στο πρόγραμμα του σχολείου για τους μαθητές του.

Κατά τραγική ειρωνεία, έφυγε αιφνίδια την ημέρα που γιορτάζουν οι προστάτες των γραμμάτων και των μαθητών∙ ανήμερα των Τριών Ιεραρχών, στις 30/01/2016, σε ηλικία 55 χρονών, η σπάνια καρδιά του λύγισε. Αν το έργο του τύχαινε της προβολής και του σεβασμού που του αναλογούσε, θα ξέραμε περισσότερα γι’ αυτόν τον άνθρωπο που τίμησε στο έπακρον το ρόλο του και λειτούργησε ένα σχολείο, που δεν είχε να ζηλέψει σε τίποτα απ’ τα “ελεύθερα σχολεία”, αντιθέτως αυτά θα έπρεπε να ζηλέψουν και να αντιγράψουν τη μεθοδολογία του.

Λίγο πριν χτυπήσει το πρώτο κουδούνι αυτής της σχολικής χρονιάς, ας ψάξουμε λίγο στα διάσπαρτα “κρυφά σχολειά” που υπάρχουν τριγύρω μας. Εκεί που κάποια παιδιά θα πάνε ασυνόδευτα στον αγιασμό, ή ακόμα και υπό τους βρυχηθμούς κάποιων ένθερμων γονέων και κηδεμόνων, που αλυχτούν περί  «θωράκισης των σχολείων από τα παιδιά των προσφύγων».  Ας φροντίσουν όλοι αυτοί οι “καλοί γονείς”, να θωρακίσουν τα δικά τους παιδιά απέναντι στον φιλοτομαρισμό και τον κοινωνικό κανιβαλισμό. Το σύγχρονο αναγνωστάρι του ανθρώπου, έχει πρώτη λέξη την Αλληλεγγύη κι εκεί επάνω χτίζεται η κοινωνία του αύριο, αυτή είναι η πιο ουσιαστική παιδεία για όλους, εκεί γεννιέται το όνειρο και μόνο εκεί ανθίζει το χαμόγελο.

Καλή μας φώτιση!

Απ’ το Κυριακάτικο Σχολείο Μεταναστών, ένα σχολείο που Έλληνες καθηγητές, διδάσκουν σε μετανάστες απ’ όλο τον κόσμο την ελληνική γλώσσα, την ελληνική κουλτούρα και την ελληνική παιδεία. Ένα πολυπολιτισμικό σχολείο, στο οποίο  κατά καιρούς πηγαίνουν και Έλληνες αναλφάβητοι.

Βίντεο: Στις φυλακές ανηλίκων του Αυλώνα, ένας έφηβος Λιθουανός ξαναρχίζει τη ζωή του απ’ την αρχή… 

Πέντε

Πριν πέντε χρόνια το Απάγκιο σήκωσε πανιά για να ξεκινήσει το διαδικτυακό του ταξίδι, που δεν ήταν παρά μια απόπειρα απόδρασης απ’ την ασφυκτική καθημερινότητα. Στα χρόνια αυτά, αξιώθηκε να γνωρίσει πολλούς και εκλεκτούς φίλους, να δέσει τους κάβους του σε φιλόξενα λιμανάκια και να ζήσει δυνατές συγκινήσεις. Να γεμίσει τα αμπάρια του με δώρα πολύτιμα∙ ευχές και κεράσματα, σμιξίματα και τραπεζώματα, στιγμές νοτισμένες απ’ το άρωμα της παρέας, που μένουν ανεξίτηλες στο χρόνο. Ένα τεράστιο "ευχαριστώ" για την παρουσία σας -ακόμα και εν μέσω της μακρόχρονης απουσίας μου- για τις ευχές και τα μηνύματά σας, για τη νοερή συντροφιά σας που είναι βάλσαμο και στήριγμα στις απρόσμενες φουρτούνες της ζωής. Κάτι κουβέντες που έχουμε ανταλλάξει κατά καιρούς, σαν τα τσαλακωμένα χαρτάκια που διακινούσαμε συνωμοτικά κάτω απ’ τα σχολικά θρανία μας, ήταν η πυξίδα και  η τροχιοδεικτική πορεία προς ένα απάνεμο αραξοβόλι, μέχρι να περάσει η αντάρα.

Αυτό το κακοχείμωνο καλοκαίρι, άφησε πίσω του προσωπικές αλλά και εθνικές απώλειες.  Με τα μάτια ακόμα πρησμένα απ’ τα κάθε λογής “αποκαΐδια”, η διάθεση είναι στα τάρταρα και τα ευχολόγια μοιάζουν άτοπα, όταν κάνεις τη σούμα με τα θύματα της απίστευτης θεομαχίας∙ άνθρωποι να παλεύουν με τον άνεμο, τη φωτιά και το νερό! Έχοντας βιώσει εκείνες τις ασφυκτικές μέρες των πυρκαγιών στο θάλαμο ενός νοσοκομείου συντροφεύοντας αγαπημένο μου πρόσωπο, ο πόνος βάραινε περισσότερο. Να σβήνεις τη φωτιά με άλλη φωτιά, να ζυγιάζεις την προσωπική σου επερχόμενη απώλεια στην πλάστιγγα με τους ατέλειωτους κίτρινους σάκους που έδειχνε η τηλεόραση, ήταν βασανιστικό. Τα “πώς” και τα “γιατί”, θα υπεραναλυθούν και  πιθανότατα θα συρταρωθούν, όπως τα άψυχα σώματα που γέμιζαν εκείνες τις μέρες τα συρτάρια των νεκροθαλάμων. 

Πολύ φοβάμαι ότι η προσοχή μας έχει πάλι αποσπαστεί εκεί που οι σειρήνες της “δημοσιογραφίας” το απαιτούν (“παραλίγο να καεί και το σπίτι του Σάκη”, σου λέει…), μέχρι να σβήσει σαν ισχνό κυματάκι στα ρηχά της μνήμης μας. Κι αν δεν αντιληφθούμε επιτέλους πως η μόνη περιουσία μας είναι η φύση, πως αν δεν γκρεμίσουμε φράχτες και συρματοπλέγματα για ν’ ανασάνει απ’ τον τσιμεντένιο κλοιό και δεν αφήσουμε κατά μέρος τις επεκτατικές μας τακτικές, θα εγκλωβιστούμε ξανά στις δύσβατες ατραπούς μιας αφιλόξενης πολιτείας. Είμαστε στην πιο όμορφη γωνιά του πλανήτη, στους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς, όπως μας λένε οι ξένοι ατζέντηδες∙ και δεν διαθέτουμε ακόμα τα στοιχειώδη. Προσπελάσιμους δρόμους για τους ανθρώπους με κινητικά προβλήματα. Ελεύθερα πεζοδρόμια (αν έχετε κάνει διαδρομές με παιδικά καροτσάκια στην πόλη, καταλαβαινόμαστε). Ας μην συζητήσουμε για τους χτισμένους λόφους της Αττικής, τις νεοσύστατες πολιτείες στο δάσος της Πάρνηθας, τα μπαζωμένα ποτάμια και τις δύσοσμες περιοχές στο Θριάσιο που παλεύουν να επιβιώσουν ανάμεσα σε φουγάρα, αντλίες και δεξαμενές με πετρέλαιο. Πόση πολιτική προστασία να μας φυλάει, αν η προσωπική μας ευαισθησία φτάνει ως το χαλάκι της εξώπορτάς μας; 

Κρατάω στις αποσκευές μου τις κρητικές μας συναντήσεις με φίλους και συγγενείς, τα λόγια και τις ευχές τους, τα τσουγκρίσματα και τις ρακοκατανύξεις κάτω απ’ τη ματωμένη σελήνη, τις παυσίπονες μαντινάδες, τα χτυπήματα στην πλάτη και τα σφιχταγκαλιάσματα πριν την επιστροφή μας στο κλεινόν άστυ∙ όλα αυτά που άπλωσαν μια γλυκερή κρούστα πάνω απ’ τη συσσωρευμένη πικρίλα και τις στρώσεις της λύπης. 

Το κατευόδιο μας στο λιμάνι «Να κλέβεις του χάρου παιδί μου!» ήταν η ύστατη παραγγελιά που πήρα μαζί μου. Επιτρέψτε μου να σας την κοινωνήσω με όλη μου την αγάπη!

Φωτογραφικό υλικό απ’ τη συλλογή του Θάνου Τσάκαλου

Ένα χωνάκι καλοκαίρι παρακαλώ!

ΠΕΡΙΟΔΟΣ: ΑΛΥΣΙΔΑ-ΕΛΒΙΕΛΑ. Χωρίς άλλες μάρκες, χωρίς ζώνες ασφαλείας, χωρίς πυρετώδεις προετοιμασίες για την επόμενη σχολική χρονιά, χωρίς ενοχές τα καλοκαίρια μας∙ κι ας μην είχαν φανταχτερά φουσκωτά  και πολύχρωμα παιχνίδια θαλάσσης. Ήταν πολύχρωμο το καλοκαίρι μας από μόνο του.

Τη λήξη της σχολικής χρονιάς, σηματοδοτούσαν τα μπουγελώματα στο προαύλιο του σχολείου και στα πέριξ στενά. Τότε που δεν ανησυχούσαν οι γονείς μας για τα μουσκεμένα μας ρούχα και τα γδαρμένα μας γόνατα. Ούτε αγωνιούσαν για την απραξία του καλοκαιριού. Με το ενδεικτικό ν’  ανεμίζει σα λάβαρο στα χέρια μας σ’ όλη  τη διαδρομή ως το σπίτι και με τη λαχτάρα να το δείξουμε με καμάρι στους γονείς, να δούμε την επιβράβευση στο βλέμμα τους, που συνήθως εκφραζόταν με το πρώτο κέρασμα στο συνοικιακό γαλακτοπωλείο, ή σε κάποιον πλανόδιο παγωτατζή.

Ένα παγωτό χωνάκι σηματοδοτούσε την απαρχή του καλοκαιριού. Τη γεύση της ξεγνοιασιάς, το ατέλειωτο παιχνίδι στις γειτονιές μέχρι να σουρουπώσει∙ τις πρώτες μας βουτιές στη θάλασσα, τα υποβρύχια με γεύση μαστίχα σ’ ένα ταρατσάκι, ανάμεσα σε ανθισμένους τενεκέδες με γαρδένιες και γιασεμιά κι ατέλειωτες κουβέντες στ’ ασβεστωμένα πεζοδρόμια και γέλια κάτω απ’ το φεγγάρι.  Το πούλμαν του τουριστικού γραφείου που οργάνωνε «Θαλάσσια μπάνια στο Αυλάκι, καθημερινά δρομολόγια, πρωί και απόγευμα», τις συντροφιές στη γαλαρία, το στρογγυλό παγούρι από φελιζόλ ανάμεσα στα πόδια μας, το ξεθωριασμένο σακβουαγιάζ με μια αλλαξιά ρούχα και τη φλοράλ πετσέτα που έγραφε στην ούγια της “Πειραϊκή-Πατραϊκή”. Ξεθώριασε η ζωή μας, αλλά αυτή η πετσέτα αποδείχτηκε ανθεκτική στο χρόνο.

«Είμαι πολύ αγχωμένη», μου εμπιστεύτηκε μια φίλη για τα παιδιά της. «Τι θα κάνουν ολόκληρο καλοκαίρι χωρίς σχολείο; Θα τεμπελιάσουν κι άντε να τα μαντρώσεις μετά!» Γιατί, παιδί - μη μαντρωμένο, είναι εκ προοιμίου αποτυχημένο. Κι ας έχουν κυρτώσει ήδη οι ώμοι του απ’ το βάρος των εξετάσεων κι από ένα βαθμοθηρικό  σύστημα, που μόνο σε άλογα κούρσας θα ταίριαζε. Η πρωτιά είναι ο στόχος. Και η ζωή είναι αρένα, ο πιο δυνατός επιβιώνει. Κι αντί να μετράνε τέτοια εποχή, συντροφιές και  πόσα παγωτά έχουν φάει, στρυμώχνονται στο μοναχικό καλούπι ζωής που τους έχουμε ήδη φιλοτεχνήσει. Στενάχωρο κι ανήλιαγο. Γιατί κι ο ήλιος, απαγορεύεται πλέον. Στους πόσους βαθμούς “προστασίας” θα τα κάψουμε άραγε; 

Τις καλοκαιρινές ευχές μου, τις συνοδεύω με το παρακάτω κείμενο του Τεύκρου Μιχαηλίδη (*), μαθηματικού, μεταφραστή και συγγραφέα. Αξίζει να το διαβάσουμε όλοι.

“Συγνώμη”

Ούτε “καλή επιτυχία”, ούτε “καλά αποτελέσματα”, ούτε “συγχαρητήρια”, ούτε “μπράβο”, ούτε “δεν πειράζει, σημασία έχει η προσπάθεια”, ούτε “πάντα υπάρχει δεύτερη ευκαιρία”, ούτε τίποτα τέτοιο δήθεν επιβραβευτικό ή παρηγορητικό. Αλλά ένα ειλικρινές και ταπεινό συγνώμη.

Συγνώμη γιατί δεν καταφέραμε να αλλάξουμε αυτό το αίσχος των εξετάσεων, συγνώμη γιατί βάλαμε ακόμα μια γενιά σε αυτή τη διαδικασία, συγνώμη γιατί μετά από 12 χρόνια στην εκπαίδευση τους δώσαμε λίγα, πολύ λίγα, και τους πήραμε πολλά, και τους στερήσαμε ακόμα πιο πολλά. Γιατί η είσοδος ή μη στο πανεπιστήμιο σημαίνει λίγα, πολύ λίγα.

Και πιο πολύ συγγνώμη γιατί μπαίνουν σε μια κοινωνία -ως ενήλικες πια- που έχει σκοπό να τσακίσει τα όνειρά τους, να τα διώξει, να τους βάλει εμπόδια, δυσκολίες και στερήσεις σε ότι επιθυμούν. Είτε είναι οι “πρώτοι των πρώτων” είτε οι “τελευταίοι των τελευταίων”. Για όλα αυτά και πολλά ακόμα “γιατί”, παιδιά, το πιο ειλικρινές από εμάς είναι ένα απλό “συγνώμη”. 

Από συνέντευξή του στο Νόστιμον Ήμαρ:

http://www.nostimonimar.gr/i-proti-ton-proton-ke-arithmi-pou-den-metrane/

(*) Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης είναι διδάκτωρ των μαθηματικών του Πανεπιστημίου Pierre et Marie Curie. Έχει μεταφράσει από τα γαλλικά και τα αγγλικά είκοσι βιβλία σχετικά με τα μαθηματικά και την ιστορία των θετικών επιστημών. Έχει γράψει εκπαιδευτικά βιβλία μαθηματικών και πληροφορικής. Το 2006 η Γαλλική κυβέρνηση του απένειμε τον τίτλο Chevalier dans l’ Ordre des Palmes Académiques. Είναι ιδρυτικό μέλος της επιστημονικής ομάδας Θαλής + Φίλοι που ενδιαφέρεται για το γεφύρωμα του χάσματος ανάμεσα στα μαθηματικά και τον πολιτισμό. Εργάζεται ως καθηγητής μαθηματικών στη Μέση Εκπαίδευση. Έχει δημοσιεύσει επίσης τη συλλογή δοκιμίων Μαθηματικά επίκαιρα. Συνειρμοί διαβάζοντας την εφημερίδα (2004), και τα μυθιστορήματα Πυθαγόρεια εγκλήματα (2006), Αχμές, ο γιος του φεγγαριού (2009). Έλαβε μέρος με διηγήματά του στο δεύτερο και τρίτο τόμο των Ελληνικών εγκλημάτων (2008 και 2009).

Σημ. Οι φωτογραφίες της ανάρτησης, είναι απ’ το διαδίκτυο

Απ’ την Τρόικα με αγάπη

Ο ταχυδρόμος χτύπησε τρεις φορές. Την τέταρτη όπως  μου είπε, θα τον συνοδεύει η φιλαρμονική ορχήστρα του δήμου και άγημα με επίλεκτα στελέχη των ΕΛ.ΤΑ. Επίσης με ρώτησε αν περιμένω κι άλλα πακέτα∙ για την ακρίβεια μου είπε “Θα συνεχιστεί για πολύ αυτό το βιολί μαντάμ;”

Το πρώτο πακέτο στήριξης, κατέφτασε προ ημερών και ήταν το δώρο του φίλου μας Γιάννη, για τη συμμετοχή μου στο διαγωνισμό σεναρίου. Ένα εξαιρετικό λεύκωμα του Ανδρέα Ταρνανά, με φωτογραφίες και αναφορές στον μεγάλο Ιταλό ποιητή, πεζογράφο, σεναριογράφο και σκηνοθέτη Πιέρ Πάολο Παζολίνι. Απολαυστικό ανάγνωσμα!

Ακολούθησε δεύτερο πακέτο, το οποίο με αιφνιδίασε γιατί δεν το περίμενα, αντιθέτως περίμενα το τρίτο πακέτο που θα δείτε παρακάτω. Η Ρούλα μας απ’ την Κρήτη, έστειλε το πεσκέσι της και τις καλοκαιρινές ευχές της. Το βιβλίο του Κώστα Καρακάση «Πορτραίτα σε θρυμματισμένο καθρέφτη». Το τηλεφώνημά μου την βρήκε στα θερινά της “ανάκτορα”, στο θρυλικό μπαλκονάκι με θέα τον …Ατλαντικό (που έλεγε και μια λαίδη). “Για διακοπές” μου είπε, αλλά μεταξύ μας τώρα, δεν την κόβω να περάσει το καλοκαίρι στην  ξαπλώστρα. Θ’ αναστενάξουν οι καμβάδες κι οι ντεμισέδες… Άσε που την έχω ικανή να ράψει τίποτα καλύμματα για τις ξαπλώστρες της παραλίας. Για μια ανανέωση, ξέρετε… Κάτι τέτοια βλέπει η Ντέλια Βελκουλέσκου και θα μας πάει το όριο συνταξιοδότησης στα ενενήντα.

Το τρίτο πακέτο κατέφτασε μετά από δύο μέρες και η παραλαβή του έγινε με τιμές αρχηγού κράτους. Σύσσωμοι οι υπάλληλοι του ταχυδρομείου, με υποδέχτηκαν με την οικειότητα που δημιουργείται στους ανθρώπους, μετά από τακτικές συναντήσεις. «Μ’ όλο το θάρρος, μπορείτε να κάτσετε πέντε λεπτά στο πόστο μου, να πεταχτώ να πάρω ένα φρέντο;», με ρώτησε η συμπαθέστατη υπάλληλος. «Καλέ ναι!... με την ησυχία σας, τα έμαθα τα κατατόπια εδώ…», της απάντησα. Μέχρι να επιστρέψει, εντόπισα και το τρίτο πακέτο που μου έστειλε η Μία, το οποίο ξεχώριζε από μακριά, απ’ τον όγκο, το κατακόκκινο χαρτί περιτυλίγματος και τα καλλιγραφικά της γράμματα.

Λοιπόν, έχουμε και λέμε: Τσαντούλα σένια, κολιεδάκια, σκουλαρίκια, βραχιολάκι, στεφάνι με πάνινα λουλούδια, καλλυντικά, ξύλινα καδράκια vintage, καραμέλες, σοκολάτες, ένα ρολό χαρτί περιτυλίγματος και πλαστικά “μαξιλαράκια” συσκευασίας. Ένα απλό και λιτό δηλαδή δώρο, που ο καθένας μας συνηθίζει να στέλνει, δώθε-κείθε… 

«Πού έχεις μπλέξει ρε μάνα;» με ρώτησε καχύποπτα ο γιος μου, καθώς φωτογράφιζα τη λεία μου. Κι άντε να του εξηγήσω τώρα, πως μια Σμαραγδένια, μία Μία κι ένας Giannis Pit, είναι οι πρωτεργάτες αυτής της φιλικής συνωμοσίας. Οι πυρήνες της καρδιάς, ένα πράμα…

Γιάννη, Ρούλα και Μία, σας ευχαριστώ απ’ τα βάθη της καρδιάς μου!...