Τετάρτη 7 Απριλίου 2021

Μια επιστολή απ’ τα παλιά

 

«Μέσα σ’ αυτή τη φοβερή στιγμή της παγκόσμιας κρίσης πλήθυνε το κακό, που ήτανε πάντα πολύ, μεγάλωσε η αθλιότητα των απαθλιωμένων ανθρώπων. Ο εργάτης, ο φτωχός αγρότης, ο μικροεπαγγελματίας, ο υπάλληλος ζούνε μέσα σε μια αδιάκοπη αγωνία.

Από τη μια βλέπουνε το πενιχρό τους μεροδούλι να γίνεται κάθε μέρα λιγότερο, τη στιγμή που όλα ακριβαίνουν, ή βλέπουνε τα λιγοστά προϊόντα του ολόχρονου μόχθου τους να μένουν απούλητα ή να πουλιούνται σε τιμές εξευτελιστικές.

Από την άλλη, κάθε μέρα κρούει την πόρτα τους το σκιάχτρο της αναδουλειάς με τη συντρόφισσά της, την πείνα. Και σ’ όσα σπίτια μπει μέσα το μεγάλο κακό ρημάζουνε πια.

Άγριος πόλεμος κοινωνικός έχει ξεσπάσει και οι πεινασμένοι διεκδικώντας τα πιο απλά δικαιώματά τους στη ζωή, γίνονται θύματα κι από τούτη την πλευρά. Μα απ’ όλους τους κυνηγημένους και τους απόκληρους τα τραγικότερα θύματα είναι τα παιδιά. Το παιδί του προλετάριου, το παιδί του φτωχού αγρότη, το εργαζόμενο παιδί, το παιδί του βιοπαλαιστή ήτανε πάντα σε θέση σκληρή και μειονεκτική. Μα τώρα έγινε πια η μοίρα του αβάσταχτη.

Η φτωχή μάνα, που είναι υποχρεωμένη να δουλεύει από την αυγή ως τη νύχτα μακριά από το σπίτι της, αφήνει τα παιδιά της ολημερίς στο έλεος του δρόμου., του διαβάτη και της γειτόνισσας, τ’ αφήνει να κυλιούνται στη λάσπη και στο χώμα για να τους φέρει το βράδυ λίγο ψωμί, χωρίς να προφταίνει και χωρίς να μπορεί ούτε μια ματιά να τους ρίξει, σκοτωμένη καθώς είναι από την κούραση.

Κι αν η μάνα μένει στο σπίτι, πού να προφτάσει ο πατέρας ν’ αντικρίσει το έξοδο για τα παιδιά με το μικρό του μεροκάματο. Κι αν δεν έχει δουλειά ούτε η μάνα ούτε ο πατέρας, γιατί είναι άνεργος ή απεργός; Ξυπολυσιά και αρρώστια και πείνα και κρύο και ακαθαρσία και αμορφωσιά και βούρκος και βάσανα σωματικά και κόλαση ψυχική, είναι η μοίρα των φτωχών παιδιών. Διπλή και τριπλή εκμετάλλευση, ξύλο και εξαθλίωση και εξαχρείωση γεμάτη είναι η ζωή του εργαζόμενου παιδιού.

Το πικρότερο κατακάθι της προλεταριακής δυστυχίας αυτά το πίνουν, το μαρτυρικό στεφάνι αυτά το φορούν. Τα φτωχά παιδιά είναι των σκλάβων οι σκλάβοι, των πεινασμένων οι πεινασμένοι, των παγωμένων οι παγωμένοι, των άρρωστων οι άρρωστοι, των απόκληρων οι απόκληροι. Αυτά μπαίνουνε στην κόλαση με το πρώτο αντίκρισμα της ζωής. Την ηλικία της χαράς, της ξενοιασιάς και του γέλιου αυτά δεν τη γνωρίζουν.

Απέναντι στην απέραντη τούτη τραγωδία, που πλημμυρίζει τα σκοτεινά υπόγεια και τις υγρές αυλές μέσα στις πολιτείες, τα χαμόσπιτα των συνοικισμών και τις καλύβες της αγροτιάς σ’ όλη τη χώρα, η βοήθεια που η επίσημη και ιδιωτική φιλανθρωπία καταπιάνεται να δώσει δεν είναι ούτε σα σταγόνα νερού σε φλογισμένο καμίνι. Τα ελατήριά της άλλως τε δεν είναι καθαρά. Για να υπάρχει της χρειάζεται να υπάρχουνε θύματα. Ο φτωχός εργαζόμενος λαός που είναι το θύμα, και τα παιδιά που είναι διπλά θύματα, πρέπει να ζητήσουνε και να βρούνε τη βοήθεια και την απολύτρωση από τον ίδιο τον εαυτό τους.

Δεν πρέπει να περιμένουν τη σωτηρία τους από την άλλη πλευρά. Και του πιο αδύνατου η δύναμη διπλασιάζεται, όταν ενώσει τη λιγοστή του μπόρεση με την προσπάθεια των συντρόφων του. Όταν ο εργάτης , ο αγρότης, ο φτωχός εργαζόμενος λαός νιώσει μιαν ολοκληρωτική αλληλεγγύη να τον ενώνει με όλους τους συντρόφους του στη δυστυχία και μέσα στα σύνορα της χώρας κι όξω απ’ αυτή σ’ όλες τις χώρες της γης, και όταν κινηθεί ομόψυχα και ολόψυχα να βοηθήσει τον εαυτό του και τους άλλους, τότε θα βρει το δρόμο της ανακούφισης και της σωτηρίας. Αλληλεγγύη των δυστυχισμένων! Να το σύνθημα μιας καινούργιας δράσης, που μπορεί να φέρει τα πιο χειροπιαστά αποτελέσματα. Αλληλεγγύη οργανωμένη, ενεργητική ζωντανή, θετική και έμπρακτη, είναι ο πρώτος όρος της σωτηρίας.

Η εργατική τάξη, τοπίο συνειδητό και το πιο οργανωμένο κομμάτι του εργαζόμενου λαού, πρέπει να βαδίσει πρώτη το δρόμο αυτό στην ολότητά της, απάνω από τα κόμματα και κάθε πολιτική διαίρεση.

Αλληλεγγύη και ενότητα. Και μαζί με τον εργαζόμενο φτωχό λαό πρέπει να βαδίσουν όσοι νιώθουν τον εαυτό τους αλληλέγγυο με κείνους, που αγωνίζονται για την απολύτρωση, όσοι νιώθουν και όσοι πονούν. Ελάτε να βοηθήσουμε τα παιδιά! Ελάτε να οργανώσουμε την αλληλεγγύη σε τούτο τον τομέα. Να βοηθήσουμε το ξύπνημα και τη συνειδητοποίηση της αλληλεγγύης, να βοηθήσουμε να φανερωθεί έμπρακτα στο πρόβλημα του φτωχού παιδιού.

Η αλληλεγγύη των εργαζομένων κάνει θάματα. Μα και το πιο μικρό βήμα που μπορεί να γίνει απάνω σε τούτο το σωστό δρόμο, θα έχει τεράστια σημασία. Γιατί θα ξυπνήσει τη συνείδηση του σκοτεινού δρόμου σε χιλιάδες χιλιάδων ανθρώπους. Όσοι μπορούν, όσοι θέλουν, όσοι νιώθουν, ας κινηθούν. Τώρα είναι η στιγμή. Κάθε μέρα που περνάει θέτει τα προβλήματα οξύτερα και επιτακτικότερα. Ο αγώνας για τα δικαιώματα του παιδιού του εργαζόμενου λαού είναι ένας ευγενικός αγώνας.

Ας έρθουνε μαζί μας, όσοι θέλουνε να προσφέρουνε και τις πιο μικρές υπηρεσίες στο μεγάλο τούτο έργο. Η βοήθειά τους θα είναι πολύτιμη. Μια οργανωτική επιτροπή πρέπει να πάρει στα χέρια της το ζήτημα αμέσως. Μια εντατική δουλειά πρέπει ν’ αρχίσει, που θα ξυπνήσει, θα φωτίσει θα κινητοποιήσει μάζες και που πριν απ’ όλα θα διοργανώσει έμπρακτη αλληλεγγύη, θα δώσει άμεση βοήθεια για το παιδί.

Ας γράψουνε σε μένα, όσοι επιθυμούν να συνεργαστούν στην «Παιδική Βοήθεια»

Αθήνα, Δεκέμβρης 1932

Δημήτρης Γληνός»

 


1932, η χρονιά της επίσημης πτώχευσης της Ελλάδας, όταν η «μάχη της δραχμής» χάθηκε και κηρύχτηκε στάση πληρωμών. Ήταν η τέταρτη χρεοκοπία στη νεοελληνική ιστορία (πρώτη το 1827, δεύτερη 1843, Τρίτη 1893). Τότε γράφτηκε ένα δραματικά επίκαιρο κείμενο από τον Δημήτρη Γληνό, κορυφαία πνευματική προσωπικότητα, κομμουνιστή και πρωτεργάτη του δημοτικιστικού κινήματος. Και δεν είναι επίκαιρο το κείμενο μόνο από τις αναλογίες της φτώχειας και ότι- και τότε και τώρα- τα παιδιά είναι τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης, αλλά γιατί ο Γληνός εξηγεί καθαρά την πραγματική σημασία της αλληλεγγύης σε αντιδιαστολή με την ακμάζουσα τότε «φιλανθρωπία». 

Η επιστολή του Γληνού δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Νέοι πρωτοπόροι» (τ. Νοέμβρη- Δεκέμβρη 1932).

Σαν να μην πέρασε μια μέρα…

Πηγή 


24 σχόλια:

  1. Τελειώνοντας την ανάγνωση, ένα σκέφτηκα. Διαβάζουμε μια επιστολή του 1932 και βλέπουμε στο χθες και το σήμερα. Άραγε πέρα από τα φτιασίδια του σύγχρονου κόσμου, δεν άλλαξε η ουσία και είναι τόσο επίκαιρο ή δεν έμαθε ο λαός τίποτα από τα λάθη του και ήταν καταδικασμένος να τα ξαναζήσει;
    Δε ξέρω γιατί, ίσως είναι λάθος η άποψη μου, αλλά νιώθω πως γενιά με τη γενιά, η αγωνιστικότητα πεθαίνει. Γιατί διαβάζουμε μια επιστολή γραμμένη σε μια δύσκολη, γεμάτη βάσανα και αβεβαιότητα εποχή και βλέπουμε το κάλεσμα για αγώνα. Την καλλιέργεια της ελπίδας, για αλληλεγγύη.
    Σήμερα δεν τα νιώθω αυτά.
    Πιο πολύ μετράνε τα social media και η αποδοχή σε αυτά, παρά τα ιδανικά (ίσως άτοπη σύγκριση, αλλά αυτό νιώθω).
    Σε ευχαριστούμε Μαρία μου που μοιράστηκες μαζί μας αυτή την επιστολή.
    Καλό ξημέρωμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Νομίζω Μαρίνα μου πως κάθε εποχή έχει και τους φωτισμένους δασκάλους της, μόνο τα μέσα επικοινωνίας αλλάζουν. Αυτό που μένει αναλλοίωτο στο χρόνο είναι τα πολιτικά τζάκια και οι αυλικοί τους. Και ως φαίνεται, αποτελούν την πλειονότητα. Εκτός κι αν είμαστε τόσο ανόητοι και αντιστόρητοι, που βγάζουμε μόνοι μας τα μάτια μας... (πράγμα που δεν μου φαίνεται απίθανο).
      Την καλημέρα μου Μαρινάκι μου!

      Διαγραφή
  2. Ο Γληνός υπήρξε μια από τις σημαντικότερες μορφές των εκπαιδευτικών πραγμάτων στη χώρα μας. Επιπλέον αγωνίστηκε με πάθος γι΄ αυτά που πίστευε. όσο για το κάλεσμα του, έναν 90 χρόνια μετά, το σύστημα βρήκε τον τρόπο να κυριαρχήσει επί όλων των αδικιών που το ίδιο δημιουργεί. Μας έκανε κομμάτια του, με τα θετικά και τα αρνητικά του. Και τι μένει σε εμάς; Να μη ξεχνάμε και να μην κλείνουμε τα μάτια σε όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Ναι αν , όλοι ενώνονταν και με μια φωνή βρίσκονταν απέναντι, τότε θα έτριζαν πολλές καλολαδωμένες καρέκλες αλλά αυτό δεν γίνεται... είπαμε το σύστημα έχει βρει το τρόπο να επιβάλλεται.. Κείμενο, τροφή για σκέψη, Μαρία! Την καλημέρα μου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Δεν ξεχνάμε και παραμένουμε θηρευτές της ουτοπίας. Ό,τι άλλαξε στην ιστορία του ανθρώπου, ήταν γιατί κάποιοι θαρραλέοι εναντιώθηκαν σ' αυτό το "σύστημα".
      Την καλημέρα μου Βασίλη!

      Διαγραφή
  3. «Αλληλεγγύη και ενότητα», «…απάνω από τα κόμματα και κάθε πολιτική διαίρεση».
    Μεγάλος ο Γληνός. Τα γραπτά του πολύτιμη παρακαταθήκη.
    Τον πρωτοδιάβασα το 1976 –«Εκλεκτές σελίδες, εκδόσεις Στοχαστής» –
    και ωφελήθηκα πολύ στη διεύρυνση του πολιτικού και φιλοσοφικού στοχασμού μου.
    Αν ζούσε, πιστεύω, θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στην αποτροπή τού εμφυλίου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Συμφωνώ με το σχόλιό σου, Άρη. Θεωρώ πως θα λειτουργούσε αποτρεπτικά για πολλά δεινά της σύγχρονης πορείας μας.
      Την καλημέρα μου.

      Διαγραφή
  4. Σαν να μη πέρασε μια μέρα...
    Αυτό όντως!
    Πολύτιμη η παρακαταθήκη του, όντως!
    Ευχαριστούμε Μαρία μου!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μεγάλος ο Γληνός άλλη μία φορά σωστά τα λέει

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Αλληλεγγύη και ενότητα πάνω από τα κόμματα και την πολιτική διαίρεση δεν υπάρχει. Εκτός αν "πολιτική διαίρεση" ορίζουμε τον παλαιοκομματισμό. Εκεί ναι φυσικά! Ο Γλυνός, όντας κομμουνιστής δεν μπορεί να είναι ουδέτερος απέναντι στην ιδεολογία και την ταξική συγκρότηση της κοινωνίας.
    Μέγας φωτεινός άνθρωπος, φάρος για την εργατική τάξη και το λαό. Βάρναλης, Παλαμάς και ακόμα και άλλοι αποτελούν το στηλοβάτη πνευματικής αναφοράς του λαού μας.
    Υπέροχη η παράθεση Μαρία μου. Μπράβο που την έκανες για να θυμόμαστε και να γινόμαστε ένα με τις αξίες αυτές.
    Την καλησπέρα κορίτσι μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είναι απογοητευτικό να διαπιστώνεις πως δεν έχει αλλάξει τίποτα από τότε. Σαν να κάνουμε κύκλους γύρω απ' τον εαυτό μας. Καμία εξέλιξη, κι όσες κοινωνικές κατακτήσεις υπήρξανε, κι αυτές καταρρέουν σιγά σιγά και επιστρέφουμε σε εποχές περίεργες.
      Καλά που έχουμε κι αυτούς τους πνευματικούς δασκάλους, τουλάχιστον.
      Την καλησπέρα μου Γιάννη!

      Διαγραφή
  7. Ο Δημ. Γληνός ήταν ο δάσκαλος, ο ηγέτης με βαθιά γνώση, φιλοσοφική και επιστημονική, ήταν ο εμπνευστής στην πρώτη γραμμή της μάχης για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, ήταν ο άνθρωπος που έβαλε τα θεμέλια κάθε μελλοντικής αξίας για πλούσια κοινωνική μόρφωση όλων των τάξεων. Ασκούσε στους νέους, όπως γράφει η Ρόζα Ιμβριώτη σ’ ένα άρθρο της, μια ανείπωτη γοητεία και μαζί μια ανάταση ηθική. Στις δύσκολες ώρες δεν ήταν μόνο η εμπιστοσύνη που τον έστηνε ακλόνητο βράχο, τον οδηγούσε το χρέος να κρατεί την συνείδηση άγρυπνη, τον στύλωνε και των φτέρωνε η χαρά του αγώνα για δικαιοσύνη και ελευθερία. Είχε σαν οδηγητική αρχή πως οι αγώνες δεν πάνε χαμένοι και πως τελικά θα νικήσει η αλήθεια. Ενας ολοκληρωμένος άνθρωπος γόνιμης ακτινοβολίας, ακόμη κι όταν η αστική τάξη στραγγαλίζει το πνεύμα και πνίγει την προσωπικότητά του. Στο κάτεργο όπου τον έστειλε η ολιγαρχία, δούλευε ακούραστα και με χαρά «ο αγώνας είναι χαρά, έλεγε, ο θάνατος ακόμα για τέτοιον αγώνα είναι μεθύσι»
    Αυτά βρήκα στο διαδίκτυο, ευγνώμων που μας έδωσες την ευκαιρία να τον γνωρίσουμε και θα πω μόνο μακάρι να είχαμε περισσότερους παιδαγωγούς σαν τον Γληνό σ’ αυτή τη χώρα (ειδικά τώρα) με μια προοδευτική παιδαγωγική κουλτούρα για την προαγωγή των αξιών και των ιδεών μιας ουμανιστικής παιδείας.
    Μαρία σ' ευχαριστούμε!
    Φιλιά πολλά, καλά να είσαι!



    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αννίκα μου... ανήσυχο πνεύμα όπως είσαι, έκανες μια γενναία βουτιά στο διαδίκτυο και αλίευσες "θησαυρούς". Δεν τα ήξερα πολλά απ' αυτά που γράφεις και ειλικρινά σ' ευχαριστώ!
      Φιλιά κι από μένα, καλό βραδάκι!

      Διαγραφή
  8. Τι κι αν πέρασαν τόσα χρόνια μια από τα ίδια είμαστε..Κανελλάκι μου και άλλα τόσα να περάσουν αν δεν ξυπνήσει από τον λήθαργο ο κόσμος και αν δεν σταματήσει να πιστεύει τα μεγάλα λόγια, έτσι θα είναι τα πράγματα ..γιατί ξέρουν τον τρόπο να του σερβίρουν όνειρα για ένα να καλύτερο μέλλον που τελικά αποδεικνύονται φρούδες ελπίδες!!τα έχουμε φάει στην μούρη τόσες φορές και μυαλό δεν βάζουμε...άραγε θα ξυπνήσουμε κάποτε;
    Δεν τον ήξερα τον Δημήτρη Γληνό, από ότι διάβασα όμως είδα την αλληλεγγύη στον άνθρωπο και προπαντός στα παιδιά δείχνει να ήταν ξεχωριστός!!
    Μακάρι να υπάρχουν και σήμερα που νομίζω ότι υπάρχουν, αλλά ίσως να τους έχει αλλοτριώσει το σύστημα...
    Ας ελπίσουμε ότι κάποτε θα αφυπνιστούν οι συνειδήσεις και θα πάρει τ πάνω της η ταλαιπωρημένη ετούτη χώρα!!
    Σ.Λ. φιλί.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Υπάρχουν και σήμερα φωτισμένοι δάσκαλοι και θ' αναδειχθούν με τον καιρό.
      Με την ίδια ελπίδα για αφύπνιση συνειδήσεων, σου στέλνω τα φιλιά μου, Ρουλάκι μου ♥

      Διαγραφή
  9. 1932...
    Μάλιστα!
    Τα νούμερα αλλάζουν, τα κοινωνικά αιτήματα ποτέ!
    Και δεν θα ζούμε να επιβεβαιωθούμε και για τα μελλούμενα! 😔

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, είμαστε σταθεροί στις "παραδόσεις" μας. Τα αιτήματα παραμένουν αναλλοίωτα στο χρόνο, όπως και οι ανισότητες.
      ΣΛ Αριστάκι μου 🥰

      Διαγραφή
  10. Μια από τα ίδια. Διαχρονική η επιστολή του. Και αγγίζει χορδές μέσα μας γιατί τα παιδιά είναι τα θύματα πρώτα από όλα. Δεν έχουν επιλογές όπως οι γονείς. Ζουν τις επιλογές των γονιών τους. Μια από τα ίδια...και πρόοδος να υπάρξει πάλι θα μας φτάσουν σε τέτοια κοινωνική στάθμη...
    Καλημέρα Μαράκι μου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Τουλάχιστον ας έχουμε συνείδηση του τι γίνεται κι ας προσπαθούμε σε προσωπικό επίπεδο, για καλύτερες μέρες για τα παιδιά μας.
      Καλησπέρα Αννούλα μου!

      Διαγραφή
  11. Πωπω τι κρίμα να διαπιστώσουμε ότι τόσα χρόνια μετά, δεν έχει αλλάξει τίποτα.
    Τότε χωρίς διαδίκτυο και ΜΜΕ, ξεχώριζαν οι σπουδαίοι, τώρα με τα μέσα που διαθέτουν,ξεχωρίζουν οι τιποτενιοι.
    Σε λίγο θα γυρίσουμε στην εποχή των σπηλαίων και θα πάρουμε τον νόμο στα χέρια.
    Αλίμονο στα παιδιά, τί κόσμο τους αφήνουμε!
    Μακάρι να υπηρχαν και τώρα φωτισμένοι άνθρωποι ή μήπως υπάρχουν αλλά κρύβονται από φόβο μη και τους λιντσάρουμε;
    Τα φιλιά μου Μαράκι μου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Όπως και τότε, οι φωτισμένοι άνθρωποι στιγματίζονται και περιθωριοποιούνται. Το έργο τους αναγνωρίζεται μετά θάνατον και αφού έχουν επιβεβαιωθεί οι γραφές τους. Μακάρι να προκύψει η συγκυρία και ν' ανατραπούν όλα αυτά.
      Ρενάκι μου πολλούς χαιρετισμούς ♥

      Διαγραφή
  12. Φίλη μου έμαθα πολλά σήμερα, δεν θα κάνω την ξύπνια και θα ομολογήσω πως οι γνώσεις μου για το Γλυνό είναι απλά εγκυκλοπαιδιακές χωρίς να έχω μελετήσει σε βάθος. Βλέπεις μια ζωή βιβλία για ..ζωγραφική διάβαζα και τεχνοτροπίες.Έτσι θα πω με ειλικρίνεια πως διάβασα με ενδιαφέρον και έμαθα. Αυτό θα πει πραγματικές αναρτήσεις στη κυριολεξία και άσε με να πω πως διαβάζοντας από εσάς τέτοιες αναρτήσεις αισθάνομαι πως εγώ στο καναπέ μου χαζολογώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Είσαι πολύ αυστηρή με τον εαυτό σου. Μακάρι να είχαν όλοι οι "χαζολογούντες" το δικό σου επίπεδο Γεωργία μου. Χαίρομαι που μοιραζόμαστε κάποια πράγματα κι εγώ έχω μάθει πολλά από εσένα.
      Να προσέχεις, σε φιλώ γλυκά!

      Διαγραφή

Ευχαριστώ πολύ για τα σχόλιά σας.