Ο «Κατσαβιδάκιας» που έστησε το Χόλυγουντ της Αθήνας (*)

26 Ιανουαρίου 1977 - Τίτλοι τέλους για τον Φίνο 

Ο πατέρας του γιατρός κι απ’ τους πιο γνωστούς κινηματογραφικούς επιχειρηματίες της εποχής, είχε κινηματογραφικές αίθουσες στην Αθήνα και την επαρχία, με πιο γνωστή το Αλκαζάρ, το μεγαλύτερο και σπουδαιότερο θερινό σινεμά της Αθήνας. Ο Φίνος το έχει συχνά σαν σημείο αναφοράς στα έργα του, αφού εκεί δέχθηκε τα πρώτα του ερεθίσματα στην έβδομη τέχνη.

Το 1939 ξεκινά το ταξίδι στο όνειρο• πουλάει τα υπάρχοντά του και ιδρύει στο Καλαμάκι τα «Ελληνικά Κινηματογραφικά Στούντιο». Την επόμενη χρονιά κάνει την πρώτη και τελευταία σκηνοθετική του απόπειρα με την ταινία «Το Τραγούδι του Χωρισμού», με τους Λάμπρο Κωνσταντάρα και  Λήδα Μιράντα στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.

Φθινόπωρο 1940. Τα σχέδια για τη δημιουργία κινηματογραφικού στούντιο στο παλιό τριώροφο της οδού Στουρνάρα, μαζί με την αγαπημένη του Τζέλλα, ναυαγούν απ’ την ιταλική εισβολή και την επερχόμενη γερμανική κατοχή.

Ο Φίνος μαζί με παλιούς συνεργάτες παρουσιάζονται στη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, προσφέροντας τους εαυτούς τους στην υπηρεσία της πατρίδας, συγκροτώντας συνεργείο λήψεων επικαίρων στο Αλβανικό Μέτωπο. Μέσα από αφάνταστες δυσκολίες, άσχημες καιρικές συνθήκες και φτωχό κινηματογραφικό εξοπλισμό, μετακινούνται από πόλη σε πόλη και από βουνό σε βουνό, γυρίζοντας ανελλιπώς τις σκηνές του Αλβανικού Έπους, εκτεθειμένοι διαρκώς σε κίνδυνο για τη ζωή τους. Ο απαράμιλλος ηρωισμός των Ελλήνων στρατιωτών και οι αλλεπάλληλες νίκες κατά των Ιταλών ενθουσιάζουν τους νεαρούς οπερατέρ και τους βοηθούν να αναχαιτίζουν κάθε δυσκολία και κάθε εμπόδιο. Οι ταινίες που γυρίζουν για τα «Επίκαιρα», απαθανατίζοντας τα κατορθώματα του στρατού μας, συναρπάζουν και εμψυχώνουν τον κόσμο. Όμως, στις 6 Απριλίου του 1941, και ενώ οι Ιταλοί έχουν υποστεί τεράστια ταπείνωση και εξευτελισμό, παίρνουν τη σκυτάλη οι Γερμανοί μπαίνοντας στη Μακεδονία. Στις 27 Απριλίου καταλαμβάνουν την Αθήνα, υψώνοντας τη  σημαία με τη σβάστικα στην Ακρόπολη και στα δημόσια κτίρια.

Το πρωί της 12ης Οκτωβρίου 1944, οι Γερμανοί αποχωρούσαν από την απελευθερωμένη Αθήνα. Στους δρόμους είχαν βγει χιλιάδες Αθηναίοι, που πανηγύριζαν. Ανάμεσά τους ήταν ο Φιλοποίμην Φίνος με τους συνεργάτες του, που κινηματογραφούσε τις πρωτόγνωρες στιγμές που ξετυλίγονταν μπροστά του. Το ’44, η ομάδα του Φίνου ετοίμαζε τη δεύτερη ταινία, «Η Βίλλα με τα Νούφαρα», που θα προβαλλόταν το 1945. Διέκοψε όμως τις προετοιμασίες, για να απαθανατίσει τις στιγμές της απελευθέρωσης. Κάποια στιγμή, ο Φίνος και οι συνεργάτες έφτασαν κάτω από την Ακρόπολη. Παρατήρησαν ότι η γερμανική σημαία με τη σβάστικα βρισκόταν ακόμα εκεί. Ο Φίνος γνώριζε ότι η κινηματογράφηση της υποστολής της γερμανικής σημαίας, θα αποτελούσε ντοκουμέντο τεράστιας ιστορικής αξίας. Άδραξε την ευκαιρία. Κρύφτηκε, έστησε την κάμερα και περίμενε. Τελικά, εμφανίστηκε ένας Γερμανός στρατιώτης που την κατέβασε και απομακρύνθηκε γρήγορα, με τη σημαία διπλωμένη στον ώμο. Το μοναδικό στιγμιότυπο συμπεριλήφθηκε σε ένα 11λεπτο βίντεο, στα πρώτα μετά την απελευθέρωση κινηματογραφικά Επίκαιρα. Στο βίντεο εκτός από την υποστολή της σβάστικας, εμφανίζονται εικόνες από τις τελευταίες ημέρες της γερμανικής κατοχής.

Στο φίλμ του Φίνου φαίνονται τα ερείπια που άφησαν πίσω τους οι Γερμανοί, οι οποίοι αποχωρώντας ανατίναξαν σημαντικά έργα υποδομής, όπως το αεροδρόμιο Τατοΐου, λιμάνια, πολλές γέφυρες και το σιδηροδρομικό δίκτυο. Όταν επιχείρησαν να χτυπήσουν το εργοστάσιο ηλεκτρικού ρεύματος στο Κερατσίνι, υπήρξε σθεναρή αντίσταση από την ελληνική αντίσταση. Εκεί δόθηκε η φονική Μάχη της Ηλεκτρικής όπου οι Ελασίτες απέτρεψαν την ανατίναξη χτυπώντας τους σαμποτέρ της Βέρμαχτ. Δυστυχώς, ο Ισθμός της Κορίνθου και το λιμάνι του Πειραιά καταστράφηκαν.

Στην αιματοβαμμένη Καισαριανή του Φίνου, υπάρχουν πλάνα από την Καισαριανή, που υπήρξε προπύργιο του ΕΛΑΣ. Εκεί οι Γερμανοί, μια μέρα πριν αναχωρήσουν, επιτέθηκαν και εκτέλεσαν με απαγχονισμό τους αγωνιστές που συνέλαβαν. Στην Καισαριανή είχε εκτελεστεί και ο πατέρας του Φίνου, που καταδικάστηκε επειδή έστελνε σιτάρι και κριθάρι για τις ανάγκες της ανστίστασης, απ’ τα κτήματά του στην Κωπαΐδα. Μαζί τους καταδικάστηκε σε θάνατο και ο Φιλοποίμην. Ο πατέρας του όμως πρόλαβε να πείσει τους Γερμανούς πως ο γιος του δεν είχε καμία ανάμειξη και τελικά αποφυλακίστηκε από τις φυλακές Αβέρωφ, με τον όρο της «εθελούσιας δωρεάς των περιουσιακών του στοιχείων στις δυνάμεις της κατοχής». Στο φιλμ μετά τις εικόνες από την Καισαριανή, εμφανίζονται πλάνα πανηγυρισμών. Διακρίνονται οι επίσημοι στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη και η παρέλαση, στην οποία πρωτοστατεί ένα γαϊδουράκι, απ’ το μέτωπο. Πάνω του κρέμεται μια πινακίδα που γράφει «ΧΙΤΛΕΡ»....

Το φιλμ δεν προβλήθηκε ποτέ στην Αθήνα και το υλικό χάθηκε. Το εντόπισε ο Ροβήρος Μανθούλης στην Αμερική, πολλά χρόνια αργότερα και το χρησιμοποίησε στο ντοκιμαντέρ του, με τίτλο «Βίοι Παράλληλοι». Ο Φιλοποίμην Φίνος γεννήθηκε το 1908 και πέθανε στις 26 Ιανουαρίου του 1977 σε ηλικία 69 ετών.

"Πάντα με συγκινούσε, γιατί είχε πάθος για την δουλειά του. Ποτέ δεν τον είχα δει να κάθεται πίσω από ένα γραφείο, μα πάντα να μαστορεύει με τους βοηθούς του. Πολλές φορές σαν ήθελα να τον δω και μου λέγανε ότι βιδώνει ή ξεβιδώνει ένα μηχάνημα, έφευγα γιατί ήξερα πως για αυτόν ήταν ιερή στιγμή".

(Μάνος Χατζιδάκις)

"Δεν έκλαψε ποτέ γιατί δεν είχε χρήματα. Έκλαψε όμως όταν έπεσε μια μήχανη και έσπασε, ενώ ήξερε ότι μπορούσε να τη διορθώσει".

(Νίκος Καβουκίδης - Φωτογράφος)

«Στο Χόλυγουντ δεν θα με άφηναν να σκαλίζω τις κάμερες με το κατσαβίδι μου, εκεί κάνουν σινεμά με το μυαλό, εδώ κάνουμε με την καρδιά»

Η τελευταία του παραγωγή (1977), ήταν η ταινία «Ο κυρ-Γιώργης εκπαιδεύεται», με τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο να πρωταγωνιστεί και τον Γιάννη Δαλιανίδη στη σκηνοθεσία. Ήταν και η «ταφόπλακα» της ήδη χρεοκοπημένης «Φίνος Φιλμ»

"Δεν μένει πιά παρά να τον θυμόμαστε…"

 (Αλέκος Σακελλάριος)

(*) Το παρατσούκλι «Κατσαβιδάκιας» προέρχεται από ένα δώρο που είχε κάνει στον Φίνο ο Μίμης Πλέσσας (1965). Ήταν ένα χρυσό κατσαβιδάκι και συμβόλιζε τη μανία του να κυκλοφορεί μονίμως  με ένα κατσαβίδι, επιδιορθώνοντας ό,τι έβρισκε μπροστά του.

Αντλήθηκαν πληροφορίες και φωτογραφίες απ’ το διαδίκτυο

και το αρχείο της Finos Film