"Ποτέ το μπλε δεν το χωρά δικογραφία" [*]

 

Διημεράκι χαλάρωσης με κολλητούς, στην έρημο της Σίβα. Όλα τα έξοδα κερασμένα. Απευθείας μεταφορά & υπερπολυτελές ξενοδοχείο με κόστος διανυκτέρευσης όσο δύο μηνιάτικα στη χώρα των Τεμπών και του Όλιβερ.

Και κάπου εκεί στο βάθος, βρίσκεται ένας καρκινοπαθής σε λίστα αναμονής, μια οικογένεια που μετράει τα ψιλά της για να χορτάσει με τέσσερα τοστάκια, ένας ανάπηρος συνταξιούχος που τα funds τον πέταξαν στο δρόμο, μια έγκυος γυναίκα που έχασε το παιδί της γιατί δεν υπήρχε διαθέσιμο εναέριο μέσο να τη μεταφέρει εγκαίρως στην Αθήνα, ένα 12χρονο κορίτσι που κακοποιήθηκε κατ’ επανάληψη απ’ τους καθωσπρέπει στυλοβάτες της κοινωνίας μας, αυτούς με τις αγιαστούρες και την ελληνική σημαία στο μπαλκόνι… και κάτι άλλα παιδιά που είναι καθημερινά στους δρόμους και δέρνονται αλύπητα γιατί διεκδικούν το αυτονόητο. Να ζήσουν με αξιοπρέπεια, να σπουδάσουν και να στήσουν τη ζωή τους σ’ αυτή τη ρημαδοχώρα που καταγράφει -και επίσημα- ρεκόρ μειωμένων γεννήσεων.

«Δεν κάνουμε λάθη, απλά χαρούμενα μικρά ατυχήματα», ήταν η αγαπημένη φράση του συμπαθέστατου Μπομπ Ρος. Πάνω στα «χαρούμενα συννεφάκια» που συνήθιζε να ζωγραφίζει, κάποιοι χαλαρώνουν αμέριμνοι και τρώνε απ’ τους κόπους των άλλων.

Κι άλλοι πάλι μετρούν απώλειες κι ορκίζονται δικαίωση, τραγουδώντας τους στίχους του αλησμόνητου Μάνου: “Ποιος είναι ο φονιάς και ποιος δικάζει / ποιος λιγοστεύει τ’ άνθος απ’ τη γη;»

[*] Ο τίτλος είναι στίχος απ’ το ποίημα του Μάνου Ελευθερίου για τον άγριο θάνατο του 20χρονου φοιτητή Βαγγέλη Γιακουμάκη (Μάρτης του 2015). Ατιμώρητο (κι αυτό) το έγκλημα…

Σκάντζα βάρδια

 

Τα τελευταία χρόνια της καριέρας της στη νοσηλευτική, δούλευε νυχτέρι για να είναι κοντά μας το πρωί που θα ξυπνούσαμε. Και όσο πιο πολλές ώρες γινόταν, παρούσα στη ζωή μας.

11.00-07.00, ένα οχτάωρο δηλαδή που περιείχε όλες τις εμπειρίες που ένας συνηθισμένος άνθρωπος ίσως και να μη βιώσει ποτέ στη ζωή του. Βαριά τραυματισμένους νεαρούς, ετοιμοθάνατους γέροντες και χειρουργημένους ασθενείς που την περίμεναν με προσμονή να τους παρηγορήσει μ’ ένα καλαμπούρι ή ν’ ανακουφίσει τους πόνους τους μ’ έναν καλό λόγο κι ένα χάδι στο μέτωπο. Ήταν κι αυτή η μανία που είχε για καθαριότητα και τάξη. Όλα να είναι συγυρισμένα και καλοφροντισμένα. Τα φάρμακα, οι βραδινές νοσηλείες και κυρίως η άγρυπνη παρουσία της στο προσκεφάλι των αρρώστων της μέχρι να ξημερώσει. Στα ολιγόλεπτα διαλείμματα που έκανε, όταν ησύχαζαν τα κουδούνια απ’ τα δωμάτια, έγερνε σ’ ένα μεταλλικό σκαμπό στο γραφείο των νοσηλευτών κι ακουμπούσε την πλάτη της στον τοίχο για να πάρει δυνάμεις. Το πρωί που σχολούσε ήταν όλα τακτοποιημένα στην εντέλεια.

«Καλά ξεμπουρδουκλώματα» αποκρινόταν συνήθως, όταν έπαιρνε ευχές για «χρόνια πολλά». Κι άντε να βρεις λέξεις να παρηγορήσεις έναν τέτοιον άνθρωπο που έχει μαθητεύσει στον πόνο και τον θάνατο, χρόνια ολόκληρα. Ίσως γι’ αυτό μάς αποχαιρέτησε μονάχα μ΄ ένα τρεμουλιαστό δακρυάκι που κύλησε απ’ τα μάτια της καθώς ξεγλιστρούσε λίγο λίγο απ’ τη ζωή.

Το πρωί της Τετάρτης που έφυγε, ήταν όλα τακτοποιημένα στην εντέλεια. Καθαρή νυχτικιά -το κύριο μέλημά της-, οι ευχές και οι παρακαταθήκες της, καθώς και οι επίγειες εκκρεμότητές της. Να τα βρούμε όλα στρωμένα και πεντακάθαρα. Εμείς, οι φρουροί της επόμενης βάρδιας…

[Η Φωτεινή μας, η μάνα μας, κοιμήθηκε πλήρης ημερών και υπερπλήρης αγάπης, την Τετάρτη 4 του Οκτώβρη. Αναπαύεται, πια, στα πάτρια χώματα της Κρήτης]

Ο κόσμος που κατάπιε η λάσπη

 

«Περπατούμε μέσ’ στη λάσπη, στην καταστροφή και στην πλημμύρα. Οι δυστυχισμένοι κάτοικοι στο Μπουρνάζι όλο ελπίζουν ότι κάποιος τέλος πάντων θα φτάσει, κάποια επιτροπή, κάποια βοήθεια από τις τόσες υποσχέσεις, για να τους βοηθήσει στις κρίσιμες στιγμές που περνάνε. Μόλις φτάσει κανένα αυτοκίνητο, τρέχουν, αρωτούν, περιμένουν κι απογοητευμένοι ξαναγυρίζουν στις απελπισμένες τους προσπάθειες να σώσουν ό,τι απόμεινε από τα απομεινάρια τους […]

Στις πρώην γειτονιές των πρώην δρόμων στέκονται ομάδες, ξυπόλητοι, γυμνοί, ξενοντυμένοι, λασπωμένοι οι κάτοικοι της εφιαλτικής συνοικίας. Ακούμε σειρήνες… «Ξεθάψανε τη γριά που βρέθηκε κάτω από τα ερείπια;», «Έρχεται ο Σταθμός των Πρώτων Βοηθειών;» ρωτούνε μερικοί. Τίποτα τέτοιο. Περνάει μια σειρά από λιμουζίνες. Έκδηλον το ενδιαφέρον των επισήμων. Στρατηγοί, διευθυντές, υπουργοί και πρωθυπουργοί, στρογγυλοκαθισμένοι στις μαλακές πολυθρόνες κάνουν επιθεώρηση. Μου θύμισε τον Στρατό, όταν δεν είχαμε πλύνει τις καραβάνες. Περνάνε τα ποτάμια μ’ ευγενικά χαμόγελα, μετεκλογικές περιοδείες […] 

Χθες πέρασε και η βασίλισσα. Πίσω από την παρέλαση, πίσω από την τελευταία μοτοσυκλέτα περνάει ειρωνικά μια άδεια νεκροφόρα εις αναζήτησιν πελατών. Γυναίκες και παιδιά στις γωνίες κοιτούν απορημένοι τη θυελλώδη εμφάνιση των αρχών. Καταιγίδες ανθρώπινες μετά τις καταιγίδες της φύσης και την εξαφάνιση της κυβέρνησης […]

Μαζεύονται οι γείτονες και λένε πως πνίγηκε μια άλλη γυναίκα, πως τρελάθηκε ο άντρας της… πως κάτω απ’ τα νεροσαπισμένα απορρίμματα έχει ακόμα ένα πτώμα, μια γριά που δεν πρόλαβε να βγει… μέσα στη λάσπη, εκεί που πατάμε… βρίσκεται ο θάνατος […]

Μεγάλη καταστροφή στην οδό Χρυσηίδος. Χωρίς δίκτυο νερού οι άνθρωποι καθαρίζουν τα ακαθάριστα ερείπια, υπόνομοι που ξέσπασαν το θυμό τους μέσα στα σπίτια. Τους φόρους μας τους πληρώνουμε. Πληρώνουμε μια δεκάρα εδώ και μια δεκάρα εκεί… Γιατί δεν μας έφτιαξαν τους δρόμους; Αν είχαμε δρόμους, δεν θα είχαμε ποταμούς τώρα. Τουλάχιστον καμιά μπουλντόζα να μας στείλουνε.

Μια γυναίκα καμιά πενηνταριά χρονώ βαστάει τη σκούπα στην άλλη γωνιά, σκουπίζει, μαζεύει, βρίζει την κυβέρνηση. Στέκεται ξυπόλητη μέσα στη λάσπη και με το φτυάρι κάνει δρόμο τσαλαβουτώντας κοντά σε μια αποβάθρα. Έχει ανάψει από τον καημό και την αϋπνία και φωνάζει: «Ε, τον είδες τον Καραμανλή; Τώρα δα πέρασε. Τους πήρε τους ψήφους βέβαια, αλλά τι μας κάνει τώρα; Επισκέψεις! Δεν έρχεται κι από δω να με δει στο χάλι μου; Σαν γουρούνια είμαστε τώρα μέσα στη λάσπη. Να ’ρθει εδώ να μας δει. Όχι που περνάει με τη λιμουζίνα του. Γιατί δεν έβαλε τις γαλότσες του να ’ρθει μέσα στο ερείπιό μου;»

Η βασιλομήτωρ επισκέφθηκε τους άστεγους κι έκανε την καταπληκτική διαπίστωση: «Χρειάζονται σπίτια!»

ΜΙΝΩΣ ΑΡΓΥΡΑΚΗΣ: απόσπασμα άρθρου του δημοσιευμένο στις 8 Νοέμβρη του 1961, μετά την επίσκεψή του στο αφανισμένο Μπουρνάζι. Εκτός απ’ τον Αργυράκη που περπάτησε τις ρημαγμένες γειτονιές και συνομίλησε με τους απελπισμένους ανθρώπους, το Μπουρνάζι επισκέφτηκαν διάφοροι πολιτικοί, ο «εθνάρχης» Καραμανλής, καθώς και η βασιλομήτωρ Φρειδερίκη. Όλοι αυτοί δεν λάσπωσαν τα παπούτσια τους βέβαια, αλλά «συγκινήθηκαν» μέσα από τις λιμουζίνες τους).

Σαν να μην πέρασε μια μέρα. Το μόνο που άλλαξε απ’ το μακρινό 1961, είναι οι γόνοι των τζακιών και τα παλιά τους παπούτσια. Εξακολουθούν να μένουν άθικτα απ’ τις λάσπες και να μας «γράφουν» κανονικά στις σόλες τους.

[Πληροφορίες & φωτογραφίες από: Hellas Special, Τέτη Σώλου]

«Η αντιμετώπιση των ψυχώσεων» [*]

 

Ευτυχώς, τότε τα πράγματα ήταν πιο απλά. Ένας τολμηρός ποιητής απ’ την Κυψέλη, ένα «σάλτο μορτάλε» στο όνειρο, μια πλωτή εξέδρα που βρήκε στις αποθήκες του ΟΛΠ στο Κερατσίνι, τέσσερις άγκυρες να τη συγκρατούν, μια μαγική νύχτα με φεγγάρι, κι όλη την παλιοπαρέα να μας συντροφεύει από ένα μαγικό αερόστατο στον ουρανό. Ο Φελίνι, ο Μάρκος, οι Μπιτλς, ο Σαρλώ, ο Καντίνσκι, ο Μπόρχες, ο Σινάτρα, ο Σεγκόβια κι ο Πικάσο. Κι εκατό χιλιάδες κόσμου που κυριολεκτικά βούλιαξαν την Βουλιαγμένη. Και μια πόλη ολόκληρη που άκουγε από κάποιο ραδιοφωνάκι τη ζωντανή ραδιοφωνική μετάδοση από το Β’ πρόγραμμα με τον θρύλο Γιάννη Πετρίδη, ως τις 2 το ξημέρωμα.

25 Ιουλίου του 1983. Η αξέχαστη πανσέληνος των καλύτερων χρόνων μας που πέρασαν ανεπιστρεπτί.

Ευτυχώς, τότε τα πράγματα ήταν πιο απλά και ανθρώπινα. Μια Υπουργός Πολιτισμού (η Μελίνα) που στάθηκε υποστηρικτική στο όραμα του Λούκυ, ένας φωτισμένος διευθυντής στη δημόσια τηλεόραση (Βασίλης Βασιλικός) που αμέσως πήρε την τολμηρή πρωτοβουλία για ζωντανή μετάδοση, και μια ΕΡΤ που έκανε ένα υποδειγματικό γύρισμα της συναυλίας, υπό την καθοδήγηση του Διαγόρα Χρονόπουλου και του Ηρακλή Παπαδάκη. Δεν θέλω να σκεφτώ τι θα γινόταν σήμερα σε μια αντίστοιχη πρωτοβουλία, με τους τωρινούς επικεφαλής του επιτελικού κράτους. Και με τα ελεγχόμενα ΜΜΕ που χαντακώνουν όσους αντιστέκονται στον ατομικισμό και στο φόβο. Φαντάζομαι με πόσο κυνισμό θα αμαύρωναν μια τέτοια λαοθάλασσα: «Οι διοργανωτές της συναυλίας έθεσαν σε κίνδυνο τις ζωές ανυποψίαστων πολιτών – Μια νύχτα με φεγγάρι και ναρκωτικά – Απίστευτη ταλαιπωρία και μποτιλιάρισμα στους δρόμους της Αθήνας». Όχι ότι δεν χρειάστηκαν μέρες και χέρια για να καθαριστεί η παραλία. Αλλά, τουλάχιστον, είχε πέσει στο τραπέζι η ιδέα για συναυλίες εκτός γηπέδων και οργανωμένων χώρων. Το ξεκίνημα, ίσως, για τις μελλοντικές εκδηλώσεις και φεστιβάλ σε ανοιχτούς χώρους. Ποτάμια, λόφους, λίμνες,  και -ποιος ξέρει- ίσως «και στον κάμπο της Θεσσαλίας» όπως είχε πει ο Λούκυ μετά το θρίαμβο εκείνης της νύχτας.

«Εγώ θα σ’ αγαπώ και μη σε νοιάζει» και θα θυμάμαι πάντα τ’ ασημένια σου μαλλιά που ξεχώριζα από μακριά, αμύητη ακόμα στις υπέροχες μουσικές σου διαδρομές. Απ’ τα αγαπημένα σου πνευστά και σουίνγκ, μέχρι τα κατακόκκινα «Μικροαστικά» και τις παρτιτούρες σου που ύμνησαν με τρυφερότητα και αγάπη τους απλούς ανθρώπους.

Η Νέλλη Σεμιτέκολο παίζει στο πιάνο τα αγαπημένα ragtime του Σκοτ Τζόπλιν. Ήταν κατακαλόκαιρο (καλή ώρα), τότε που τα βράδια μυρίζανε ακόμα γιασεμί και οι άνθρωποι δεν φοβόντουσαν να βγουν απ’ το λαγούμι τους και να γίνουν μια μεγάλη παρέα. «Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας», δηλαδή.

Λείπεις, βρε Λούκυ. Και ποιος να μας δώσει, σήμερα, το σύνθημα για μια βραδιά με sleeping bag και με καρπούζι;

[Ο τίτλος της ανάρτησης είναι το ομώνυμο τραγούδι του Λουκιανού, απ’ τον δίσκο «Απλά μαθήματα Πολιτικής Οικονομίας» που κυκλοφόρησε το 1975, σε στίχους του Γιάννη Νεγρεπόντη. Οι φωτογραφίες προέρχονται απ’ το διαδίκτυο και ανήκουν στους δημιουργούς τους]

«Καλέ μου άνθρωπε»…

 

 «Καλέ μου άνθρωπε»…

«Ακαμψία» πάθαμε ομαδικώς.

Οι «Τουρκόγυφτοι» αποπάνω δεν προσέχουν τους αποκάτω.

Το «γιαταγάνι της Επαναστάσεως» έχει σκουριάσει και πάμε στον πόλεμο με «το φαράσι και το φλιτ». Θα μου πεις βέβαια: «Τι φλιτ παιδάκι μου; Κλέφτες είν΄ αυτοί, δεν είναι κατσαρίδες!» Κι εγώ θα σου πω με αφέλεια: «Προσέξτε! Μη μου ξεκολλήσετε τη φούντα!»

«Με τι χαίρεται ο κόσμος!» θα αναρωτηθείς, εσύ, με πικρία.

«Ο εξάδελφος σου ο Μιχάλης δεν θα έλθει. Μην τον περιμένεις. Έχει πάει κρουαζιέρα στα νησιά. Τώρα βρίσκεται εις νήσο Γυάρο!»

Στη «Χώρα της σφαλιάρας» πάντα θα είναι ένας καθημερινός Θανάσης που θα σέρνει το κάρο με τα βάσανα. Δεν το βάζει κάτω κι επιμένει να ονειρεύεται πως «όπου να ‘ναι θα σημάνουν οι καμπάνες» κι ο τόπος θα βγει απ’ τον γύψο. Και πάντα θα είναι το κράτος του χωροφύλακα, που μετά απ’ όλα τα δεινά που σου φόρτωσε στην πλάτη, τώρα παίρνει πάλι τη ρεβάνς.

Εδώ Βαλκάνια. Χιονιάς και παγωνιά έξω. Στη μέση του πουθενά, θα βουρκώσεις στο «Βλέμμα του Οδυσσέα» και θα φωνάξεις γεμάτος απόγνωση:

«Ξέρεις κάτι;  H Eλλάδα πεθαίνει. Πεθαίνουμε σα λαός. Κάναμε τον κύκλο μας, δεν ξέρω πόσες χιλιάδες χρόνια, ανάμεσα σε σπασμένες πέτρες και αγάλματα… Και πεθαίνουμε. Αλλά αν είναι να πεθάνει η Ελλάδα, να πεθάνει γρήγορα! Γιατί η αγωνία κρατάει πολύ και κάνει πολύ θόρυβο».

ëΣτα εισαγωγικά είναι μερικές ατάκες και τίτλοι απ’ τις ταινίες του. Ο «καλός μας άνθρωπος» έφυγε στις 3 Μαΐου 2011, στο Νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός.

 

 

Το τελευταίο κείμενο της Μυρσίνης Ζορμπά

«Η λέξη που ταιριάζει σε αυτόν τον σύντομο ορίζοντά μου είναι η ανυπαρξία. Δεν περιγράφεται, γιατί είναι ένας ου τόπος, ου χρόνος. Την περασμένη εβδομάδα στη συζήτηση με τον γιατρό κατάλαβα ότι διακόπτουμε τις χημειοθεραπείες, δεν είχαν αποτέλεσμα, και ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές. Επομένως η ανυπαρξία είναι αυτό που εκφράζει καλύτερα, που διατυπώνει με μεγαλύτερη ακρίβεια αυτό που έρχεται.

Βέβαια όλο το διάστημα, εδώ και έναν χρόνο, μέσα από τη συμπίεση, που διαρκώς μεγαλώνει, τον χρόνο που η κλεψύδρα του αδειάζει, διογκώνεται ο φόβος, που στην αρχή είχε μερικές χαραμάδες, κάποιες ελπίδες, μερικά ίσως πιθανόν, και σιγά σιγά ο φόβος καταλαμβάνει όλον τον υπάρχοντα χρόνο και είναι τόσο απόλυτος που πια δεν φοβάσαι, γιατί δεν υπάρχει μέσα σε αυτό κάτι που να κινείται, να έχει μία ροή.

Υπάρχει μόνο αυτό που ζεις και που από τη μία μεριά είναι σκοτεινό και δυσοίωνο, μια δυστοπία, από την άλλη είναι η πραγματική ζωή, αυτό το κάθε μέρα, που το επιμελείσαι, το φροντίζεις. Το φαγητό, το διάβασμα, ο καιρός έξω από το παράθυρο, τα ωραία λουλούδια, οι φίλοι, οι επικοινωνίες οι συζητήσεις, τα ενδιαφέροντα πάνω απ’ όλα, η δύναμη των ιδεών που δεν σταματάει να υπάρχει και που καταφέρνει να εξακτινωθεί πέρα από χρόνο.

Επομένως υπάρχουν οι δύο πλευρές και η ζωή είναι αυτή που κερδίζει την καθημερινότητα, οπότε αυτός ο συμπαγής όγκος του φόβου μένει εκεί, παγωμένος και παγιωμένος και σου επιτρέπει να ζήσεις αυτό που ζεις. Πιο πέρα, σηκώνοντας το βλέμμα, η ανυπαρξία είναι το πιο ρεαλιστικό… Είναι λίγο αστείο βέβαια, καμία ανυπαρξία δεν είναι ρεαλιστική, παρά μόνο άμα τη βλέπεις απ’ έξω και εγώ τη βλέπω από πολύ κοντά πια».

"- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

ëΠοια ήταν η Μυρσίνη Ζορμπά (1949-2023)

Η Μυρσίνη Ζορμπά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949, σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και έκανε το μεταπτυχιακό της στη Φιλοσοφία του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Ρώμης La Sapienza. Το 2022 το ιστορικό πανεπιστήμιο έδωσε τιμητικά το όνομά της στην έδρα Νεοελληνικών Σπουδών. Υπήρξε μέλος του ΠΑΜ στον αντιδικτατορικό αγώνα, της Ελληνοευρωπαϊκής Κίνησης Νέων και της πρώτης έκδοσης του περιοδικού "Αντί".

Το 2000 εξελέγη ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ. Συνεργάστηκε με τον πρώην πρωθυπουργό Κώστα Σημίτη ως διευθύντρια του πολιτικού γραφείου του. Το 2018 ανέλαβε το υπουργείο Πολιτισμού έπειτα από πρόσκληση του Αλέξη Τσίπρα.

Η είδηση του θανάτου της έγινε γνωστή την Πέμπτη 20 Απριλίου το βράδυ.

Πηγή: ΑΛΛΟΣ ΤΟΠΟΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ετήσιος Απολογισμός Ευγνωμοσύνης (last year)

 

Ο ετήσιος απολογισμός του 2022 γίνεται με μια μικρή καθυστέρηση, λόγω έκτακτης άφιξης μιας ξεχωριστής αφορμής για ευγνωμοσύνη, όπως θα δείτε στο μήνα Δεκέμβριο. Ο ηθικός αυτουργός της λίστας που ακολουθεί, δεν είναι άλλη απ’ την Μαρίνα, που μέσα απ’ το μπλογκ της “Εκεί που ερωτεύομαι τη ζωή”, μας παρακίνησε να καταγράφουμε λέξεις και συναισθήματα, μήνα με το μήνα, για τη χρονιά που έφυγε. Αποδείχτηκε μια πολύ χρήσιμη άσκηση για όλους μας κι αυτός είναι άλλος ένας λόγος να ευγνωμονούμε την Μαρίνα μας. Ιδού λοιπόν η λίστα του ’22, μιας χρονιάς που κάποιοι (ανέμελοι) την χαρακτήρισαν “περίοδο κανονικότητας” και διάφορα άλλα χαριτωμένα: Ελλάδα 2.0 – ανάκαμψη και ανθεκτικότητα (γιατί γελάτε κύριοι;)

Iανουάριος: Φόβος

Γιατί κάναμε ρεβεγιόν παρέα με τη μετάλλαξη Όμικρον, με μάσκες και απομόνωση και με τα παιδιά να επιστρέφουν φοβισμένα στα σχολεία.

Ευγνωμοσύνη για τον Ιανουάριο, ένιωθα μόνο μετά από κάθε τεστ που έβγαινε αρνητικό.

Φεβρουάριος: Aπογοήτευση

Γιατί ο πόλεμος έφτασε στην αυλή της Ευρώπης. Ίσως κάποιοι -αφελώς- να νόμιζαν πως ο ξεριζωμός δεν μας αφορά και η προσφυγιά υφίσταται μόνο σε κάτι μακρινές χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Είναι οι γνωστοί “πεφτοσυννεφάκηδες”, αυτή η μάστιγα της κοινωνίας μας.

Ευγνωμοσύνη για τον Φεβρουάριο δεν θα ένιωθα, παρά μόνο για το ότι επιβιώσαμε σε συνθήκες χιονιά και κορωνοϊού, σ’ ένα κράτος παράλυτο που σήκωσε τα χέρια στα δύσκολα και άφησε αβοήθητους τους πολίτες.

Μάρτιος: Απόγνωση

Γιατί οι συνέπειες του πολέμου είναι πλέον εμφανέστατες. Εκτός απ’ τις στρατιές των ξεριζωμένων, το ενεργειακό και η ακρίβεια είναι προ των πυλών.

Ευγνωμοσύνη γιατί πλησιάζει η άνοιξη. Κυρίως γιατί τελειώνει αυτός ο γδάρτης χειμώνας.

Απρίλιος: Φρίκη

Γιατί ήταν ο μήνας της Πισπιρίγκου. Όσο κι αν το έχουμε παραχώσει στη μνήμη μας, θυμάμαι ότι εκείνη την περίοδο συγκλονιστήκαμε όλοι με τη φρικαλεότητα αυτής της υπόθεσης και τον τρόπο που τη χειρίζονται τα μέσα ενημέρωσης. Ότι τρία αγγελούδια έφυγαν άκλαυτα “για το τίποτα”, όπως θα έλεγε κι η Μάρα Ζαχαρέα, με ξεπερνάει.

Ευγνωμοσύνη γιατί υπάρχουν ακόμα ενεργά κίνητρα για δημιουργία. Ένα βιβλίο που είναι στα σκαριά και μια αρμονική συνεργασία με μια ζωγράφο, μια σπουδαία γυναίκα, για την οποία θα μιλήσω κάποια άλλη στιγμή.

Μάιος: Θυμός

Γιατί με πρόσχημα τον πόλεμο, παίζονται παιχνίδια αισχροκέρδειας και ανεξέλεγκτης ακρίβειας. Γιατροί και νοσηλευτές δίνουν άνισες μάχες στα νοσοκομεία, για να εισπράξουν ένα μπαλκονάτο χειροκρότημα και μια μεγαλειώδη απαξίωση απ’ τους κυβερνώντες. Η αποκαθήλωση της δημόσιας υγείας είναι σε πλήρη εξέλιξη.

Ευγνωμοσύνη γιατί είμαστε ακόμα ζωντανοί, σαν ηρωικό ροκ συγκρότημα. Διαπιστωμένο πλέον, πως σ’ αυτή τη χώρα, μόνο από τύχη επιβιώνεις.

Ιούνιος: Ντροπή

Με το μερίδιο ευθύνης που μου αναλογεί, ντρέπομαι για την κακοποίηση της φύσης και για τις κατευθυνόμενες πυρκαγιές που αφάνισαν το λίγο πράσινο που έχει απομείνει ακόμα. Ντρέπομαι την αυριανή γενιά γι’ αυτά που θα τους παραδώσουμε, ντρέπομαι ακόμα κι αυτό το ρεματάκι της γειτονιάς μου που είναι μπαζωμένο και χτισμένο.

Ευγνωμοσύνη γιατί τα τεστ συνεχίζουν να βγαίνουν αρνητικά. Κι είμαστε σε κατακόρυφη έξαρση του ιού…

Ιούλιος: Χαρμολύπη

Ο μήνας με το πιο δυνατό (και αλλοπρόσαλλο) χαρμάνι διάθεσης και συναισθημάτων. Οδύνη για το καψαλισμένο τοπίο της Αττικής και τους ξεσπιτωμένους συνανθρώπους, απ’ τη μια. Αγωνία για το πόσοι φαντάροι κοιμούνται σ’ έναν θάλαμο, απ’ την άλλη. Περηφάνεια που ο γιος μου θα υπηρετήσει τη θητεία του στα παραμεθόρια της πατρίδας.

Ευγνωμοσύνη γιατί ο μήνας τελειώνει με τις ελάχιστες απώλειες. Τσιμπήματα από κοριούς και πάσης φύσεως έντομα. Τουλάχιστον όμως, δεν έχει κολλήσει κόβιντ.

Αύγουστος: Πανικός

Τελικά κόλλησε. Την παραμονή της ορκωμοσίας. Αντίο τιμητική άδεια. “Διακοπές” καραντίνας στο νοσοκομείο.

Ευγνωμοσύνη γιατί το πέρασε δίχως συμπτώματα. Και γιατί οι γιατροί του νοσοκομείου (φανταράκια κι αυτοί) ήταν πάντα παρόντες στα αγωνιώδη τηλεφωνήματα. Ενημέρωναν με λεπτομέρειες και με καθησύχαζαν.

Σεπτέμβριος: Aνακούφιση

Ολιγοήμερη άδεια και επιστροφή στο σπίτι. Ο μήνας βέβαια κύλησε με απανωτές απώλειες (δεν αναφέρομαι στην Ελισάβετ) και άφησε μια πικρή γεύση. Ο Καζάκος, η Παππά και η Καραγιάννη ανηφόρισαν στη γειτονιά των αγγέλων. Πόνεσε πολύ αυτό το ομαδικό φευγιό.

Ευγνωμοσύνη γιατί πήραμε μια ανάσα διακοπών και ανταμώσαμε με αγαπημένους ανθρώπους.

Οκτώβριος: Συγκίνηση

Γιατί μια καλή φίλη στον Πύργο Ηλείας έχει οργανώσει παρουσίαση του βιβλίου μου. Ήταν η πρώτη ανάσα χαράς που πήρα αυτή τη χρονιά. Κυρίως η επαφή μου με μαθητές του δημοτικού και η αλληλεπίδραση που δημιουργήθηκε. Πρωτόγνωρη εμπειρία που δεν θα ξεχάσω όσο ζω.

Ευγνωμοσύνη για τη γενναιοδωρία. Για την Γιούλη (τη φίλη που λέγαμε), αλλά και για όλους τους φίλους γνωστούς ή άγνωστους, που πλαισίωσαν την υπέροχη βραδιά που ζήσαμε.

Νοέμβριος: Ανασύνταξη

Γιατί έχουν αποκαθηλωθεί επώνυμα πρόσωπα και καθωσπρέπει “κύριοι” με αξιώματα. Αν και η δικαιοσύνη προχωράει με την όπισθεν, βγαίνει στην επιφάνεια όλη η παθογένεια της κοινωνίας. Η “διπλανή μας πόρτα” είναι πλέον ορθάνοιχτη και ξερνάει το κακοποιητικό της προφίλ απέναντι σε γυναίκες, παιδιά και ευάλωτους.

Ευγνωμοσύνη γιατί πέφτουν επιτέλους οι μάσκες. Όσο επώδυνο κι αν είναι αυτό, η κοινωνία ταρακουνιέται και ανασυντάσσεται.

Δεκέμβριος: Ελπίδα

Γιατί στην εκπνοή του χρόνου, έλαβα ένα χαρμόσυνο μήνυμα απ’ τον εκδότη μου. Το καινούργιο μου βιβλίο είχε μόλις γεννηθεί. Η επιμέλεια και το στήσιμο είναι πέρα απ’ τις προσδοκίες μου.

Ευγνωμοσύνη γιατί το ζευγάρι στο απέναντι μπαλκόνι βγαίνει κάθε πρωί με το μωράκι τους αγκαλιά και απολαμβάνουν την πρωινή λιακάδα. Είναι ακριβώς η ώρα που ο ήλιος κάνει ένα σύντομο πέρασμα, για να κρυφτεί, μετά από λίγο, πίσω απ’ τις πολυκατοικίες της γειτονιάς. Για να φωτίσει ένα άλλο μπαλκόνι. Είναι η ελπίδα που ακόμα και στην πιο σκοτεινή γωνιά της ζήσης, εισβάλλει από μια χαραμάδα...

ëΣαν οδικό χάρτη προς τη νέα χρονιά, κρατάω μια φράση απ’ τον αλησμόνητο Νότη Μαυρουδή. Είναι απ’ την τελευταία του ανάρτηση, λίγο πριν φύγει τόσο άδικα και πρόωρα απ’ τη ζωή.

«Παλεύουμε καθημερινά με την πυξίδα εμπρός-πίσω ή μέλλον-παρελθόν…
Τόσα ερωτήματα, τόσες αγωνίες για ό,τι το μέλλον υποκρύπτει…»

 

 

«Μάνα, δεν πέθανα» [*]

 

Μεσημέρι της 18ης Νοέμβρη 1973. Ο 20χρονος ηλεκτρολόγος απ’ τη Μυτιλήνη Μιχάλης Μυρογιάννης, ξυλοκοπείται απ’ τους χωροφύλακες και καταφέρνει να τους ξεφύγει τραυματισμένος απ’ τα χτυπήματα. Στη διασταύρωση Πατησίων και Στουρνάρη, ο χουντικός αξιωματικός Νικόλαος Ντερτιλής τον βλέπει να τρέχει και τον πυροβολεί εν ψυχρώ στο κεφάλι. Ο Μυρογιάννης ξεψυχάει λίγο αργότερα στο Ρυθμιστικό.

«Ο νεαρός έπεσε σαν κοτόπουλο», περιγράφει στην κατάθεσή του ένα χρόνο αργότερα ο οδηγός του Ντερτιλή – ο 21 ετών τότε Αντώνης Αγριτέλης. «Μετά το φόνο, ο Ντερτιλής σαν να μη συνέβαινε τίποτα μπήκε στο τζιπ και χτυπώντας με στην πλάτη, μου είπε: «Με παραδέχεσαι, ρε; Σαράντα πέντε χρονών άνθρωπος και με τη μία στο κεφάλι!»

Σύμφωνα με την κατάθεση του οδηγού του που ήταν αυτόπτης μάρτυρας, λίγο αργότερα ο Ντερτιλής κόλλησε το περίστροφο στο στομάχι ενός υπαλλήλου των τρόλεϊ και τον φοβέριζε ότι θα τον σκοτώσει αν δεν εξαφανιστεί. Όταν βρέθηκε προς τον ΟΤΕ (όπου υπήρχε πολύ κόσμος), έβγαλε ξανά το περίστροφό του και άρχισε να πυροβολεί. Έδινε διαταγές με το περίστροφο στο χέρι και φώναζε στους ΛΟΚατζήδες: «Βαράτε στο ψαχνό, πέντε παλιόπαιδα θα μας κάνουν ό,τι θέλουν;» κι αργότερα στους χωροφύλακες «Τι φοβάστε, ρε; Βαράτε στο ψαχνό, εγώ έκανα την αρχή».

Στη δίκη του βέβαια, ο “παλικαράς” αξιωματικός είπε ψέματα και υποστήριξε ότι δεν γνώριζε τον οδηγό του και ότι δεν τον είχε δει ποτέ. Ωστόσο, αυτόπτες μάρτυρες και ένοικοι της πολυκατοικίας στο σημείο της δολοφονίας (ανάμεσά τους κι ο θεατρικός συγγραφέας Μίμης Τραϊφόρος) κατέθεσαν πως είδαν έναν «εξαγριωμένο αξιωματικό να δίνει εντολές να βαρούν στο ψαχνό» και λίγο αργότερα να βγαίνει από ένα τζιπ και να πυροβολεί τον Μυρογιάννη δύο φορές.

Στην καταδίκη του χουντικού αξιωματικού συνέβαλλε και η φωτογραφία που έδειχνε έναν αξιωματικό να κινείται με το περίστροφο ανά χείρας. Δημοσιεύτηκε την 1η Δεκεμβρίου του 1973 στο γαλλικό περιοδικό Paris Match, ως σύμβολο των συνθηκών που επικρατούσαν εκείνες τις μέρες στην Ελλάδα. Αυτή η φωτογραφία έμελλε να είναι άλλο ένα ενοχοποιητικό στοιχείο για τον Ντερτιλή, όταν δημοσιεύτηκε στον ελληνικό τύπο, μετά την μεταπολίτευση.

Καταδικάστηκε τελικά σε ισόβια και πέθανε στη φυλακή το 2013. Γι’ αυτόν τον “ήρωα” το ΓΕΣ και το υπουργείο του Γ. Παπαντωνίου ετοίμαζαν παράσημο το 2002. Τελικά ο υπουργός ανακοίνωσε ότι έγινε “λάθος”. Στην κηδεία του τον έψαλε ο Μητροπολίτης Αιγειαλείας Αμβρόσιος που δήλωσε ότι ο δολοφόνος Ντερτιλής είναι «ήρωας σαν τον Κολοκοτρώνη και τον Σωκράτη». Τον συνόδευσαν στην τελευταία του κατοικία ομοϊδεάτες χουντικοί και νεοναζί, ορισμένοι μάλιστα ήταν ένοπλοι και πυροβόλησαν στον αέρα για κατευόδιο.

Το όνομα του Μυρογιάννη διαβάζεται στο προσκλητήριο νεκρών κάθε 17 Νοέμβρη, μαζί με όλα τα ονόματα των θυμάτων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Και πάντα θα υπάρχουν οι ανιστόρητοι και αφελείς υμνητές της χούντας, τόσο  ένθερμοι οπαδοί της αλήθειας, όσο κι ο Ντερτιλής την ώρα της δίκης του. Δεν ήξερε, δεν θυμόταν. Κι ας ήταν σαράντα πέντε χρονών γομάρι.

ë Όταν είχαν ρωτήσει τον Γκέμπελς αν οι ναζί εξολόθρευαν Εβραίους στα κρεματόρια, εκείνος είχε απαντήσει: «Αδύνατον, αν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα το γνώριζα!» Φαίνεται πως είναι η προσφιλής απάντηση των απανταχού παραχαρακτών της αλήθειας. Κατά τραγική ειρωνεία και προς επίρρωση της θεωρίας πως η ιστορία επαναλαμβάνεται, το ακούσαμε και πρόσφατα στην υπόθεση των υποκλοπών, δια στόματος πρωθυπουργού. Σαν φάρσα αυτή τη φορά.

[*] Ο τίτλος του κειμένου προέρχεται απ’ την επιστολή της μάνας του Μυρογιάννη (Νοέμβρης του ’83)

Σημ. Οι φωτογραφίες της ανάρτησης προέρχονται απ’ το διαδίκτυο και ανήκουν στους δημιουργούς τους

«Όσα χωράνε στην αλήθεια, δεν τα βαστάν τα παραμύθια» (*)

 

(Κολοκοτρώνης): }Αύριο ξημερώνει πάλι 25 του Μάρτη... Θα 'ρθουνε με στεφάνια και τούμπανα... Εγώ θα 'μαι κει πάνω σαν άγαλμα... Και σαν έρθει η στιγμή να βγει μπροστά ο μαγκούφης που θα βγάλει το λόγο "Στάσου!"... θα του πω... "Κάθε χρόνο το λόγο τον εβγάνατε εσείς!... Φέτος θα τον βγάλουμε μεις... Και πρώτα πρώτα εσύ, κύριε ρήτορα, της ημέρας... Ελόγου σου δεν είσαι που 'ριξες φυλακή το Νικηταρά; Κρύψε τα χαρτιά σου! Κρύψ' τα π' αναθεμά σε, σπεκουλαδόρε της ελευτερίας γιατί θα σε βάλω να τα καταπιείς και θα στουμπώσει το κωλάντερό σου. .. Κάνε πίσω τώρα...

Για ακούτε, βρε τωρινοί Έλληνες... Άμα σας φέρνουνε για παράδειγμα εμάς τους πεθαμένους, μάθετε να ξεχωρίζετε με ποια πονηριά σας το λένε... Κι άμα σας λένε για την ελευτερία που πολεμήσαμε, να τη βλέπετε πρώτα αν έχει τέσσερα μάτια. Δυο μπροστά για να βλέπει τον Τούρκο και δυο πίσω για να βλέπει εκείνον που θέλει βα φύγει ο Τούρκος, για να γίνει αφέντης ατός του! Προσέχετε, Έλληνες, εμείς οι παλιοί όσο ζούσαμε πολλά επικραθήκαμε και αδικηθήκαμε, μην αφήνετε τους σπεκουλαδόρους να κάνουνε τους πεθαμένους πολεμιστές κάλπικη μονέδα για να σας πουλάν και να σας αγοράζουνε...Κι αν θέλετε στ΄αλήθεια να τιμήσετε εμάς τους παλιούς, μη μας τηράτε πλέον. Κάμετε το δικό σας δρόμο, πάτε μπροστά και λησμονήστε μας! Εμάς το έργο μας και ο καιρός μας επέρασε και δεν μοιάζει με το δικό σας. Μη σας λένε πως εμείς, αγράμματοι, μ' ένα ξεροκόμματο και με την πίστη στο Χριστό κάναμε θάματα!... Πού 'σαι, ορέ Καραϊσκάκη, να τα πεις καλύτερα!

Εμείς επολεμήσαμε για να 'χετε εσείς τα γράμματα και το ψωμί που δεν είχαμε και να μη χρειάζεστε θάματα για να ζήσετε ζωή ανθρωπινή... 'Ει, Παπαφλέσσα, σήκω κι έλα βοήθα. Αφήστε το δικό μας αγώνα και κοιτάτε  το δικό σας... Πού 'ναι η 3η του Σεπτέμβρη; ... Πού είναι το Σύνταγμά σας; Ο Σεπτέμβρης είναι παιδί του Μάρτη κι εσείς παιδιά δικά μας.Οι πεθαμένοι με τα πεθαμένα και οι ζωντανοί με τα ζωντανά... Εμείς τι άλλο θέμε; Πού είσαι, Καραϊσκο!...  Φλέσσα!... Αντρούτσο... Έμπα μπροστά, γέρο-Πλαπούτα... Άι μπράβο... παίξτε μας ένα τσάμικο...~

[Απόσπασμα από Το μεγάλο μας τσίρκο" του Ιάκωβου Καμπανέλλη]

(*) Ο τίτλος της ανάρτησης είναι απ’ το καλωσόρισμα του Νίκου Ξυλούρη 

Το απόσπασμα με το συγκλονιστικό λόγο του Παπαγιαννόπουλου, εδώ

*********************

Για την ιστορία: Καλοκαίρι του 1973, λίγους μήνες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Στη συμβολή των οδών Πατησίων και Μάρνη, λαμβάνει χώρα μια σπουδαία πράξη αντίστασης. Λίγα γνωρίζουμε γι’ αυτήν, ίσως γιατί επισκιάστηκε από τα γεγονότα που ακολούθησαν. Στις 22 Ιουνίου 1973 ο θίασος Τζένης Καρέζη – Κώστα Καζάκου ανεβάζει στη σκηνή του ανακαινισμένου θερινού θεάτρου «Αθήναιον» το θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Το Μεγάλο μας Τσίρκο» και ο κόσμος συρρέει να το δει μετατρέποντάς το σε συλλογική πολιτική διαμαρτυρία εναντίον του καθεστώτος.

Το έργο αποτελούσε συρραφή από θεατρικά σκετς σε ύφος επιθεώρησης που έπαιρναν σαν αφετηρία την ιστορία του νεοελληνικού κράτους, από την Επανάσταση και τον καιρό του Όθωνα, ως τη Μικρασιατική Καταστροφή, την Κατοχή και την Αντίσταση. Ανάμεσα στην πρόζα μεσολαβούσαν τα τραγούδια που ερμήνευε ο αείμνηστος Νίκος Ξυλούρης, σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου και στίχους του Ιάκωβου Καμπανέλλη. 

Η σκηνοθεσία ήταν του Κώστα Καζάκου, τα σκηνικά και τα κοστούμια του Φαίδωνα Πατρικαλάκη και ο διάκοσμος της εισόδου και της θεατρικής απόδοσης της σκηνής του Καραγκιόζη ήταν του Ευγένιου Σπαθάρη. Εκτός απ’ την Καρέζη και τον Καζάκο συμμετείχαν οι ηθοποιοί Διονύσης Παπαγιαννόπουλος, Νίκος Κούρος, Τίμος Περλέγκας, Σπύρος Κωνσταντακόπουλος και ένας μεγάλος θίασος που κρατούσε το ρόλο του λαού-χορωδών. 

Χαρακτηριστικό είναι το σκετς όπου γίνεται λόγος για τη γκιλοτίνα, με τον Ρωμιό να απορεί πώς γίνεται ένα εργαλείο που λανσαρίστηκε από τη Γαλλική Επανάσταση να κόβει εν συνεχεία κεφάλια επαναστατών και τον πρόεδρο του χωριού να εκφράζει την ευγνωμοσύνη του προς το κράτος των Αθηνών για τον ερχομό της γκιλοτίνας, καθότι «Με τη γκιλοτίνα συγχωριανοί θα έχομε από δω και μπρος …γλυκύτερον θάνατον!»

πηγή πληροφοριών για την παράσταση: thepressproject

Μπουγαδόνερα

 

Τότε τους λέγανε άπλυτους, μαλλιάδες, αλήτες και απειλή της σταθερότητας. Η δημοσιογραφική μεραρχία της εποχής εκείνης διέθετε τα αλάνθαστα όπλα: Διαστρέβλωση της αλήθειας , συκοφάντηση των εξεγερμένων φοιτητών και εργατών και αγιοποίηση των εισβολέων. Αργότερα βέβαια, τα ίδια μέσα έγραφαν διθυραμβικά επετειακά άρθρα  για τους ανένταχτους  φοιτητές  που θυσιάστηκαν για να πέσει η χούντα των συνταγματαρχών. Ίσως να κατέθεταν και στεφάνι στη μνήμη τους. Η δική τους “μνήμη” πάντως, συρρικνώθηκε κατά πολύ και προσαρμόστηκε στη μεταπολιτευτική πραγματικότητα.

Αναρωτιέμαι αν γινόταν σήμερα μια τέτοια εξέγερση, αν φοιτητές, μαθητές και εργαζόμενοι ξεχύνονταν στους δρόμους διεκδικώντας “ψωμί-παιδεία-υγεία-ελευθερία”, πώς θα τους αντιμετώπιζαν άραγε οι τηλεοράσεις, τα κανάλια, οι φυλλάδες και οι παρατρεχάμενοι δημοσιογραφίσκοι, πανελίστες, τηλεκριτικοί, φουρθιώτηδες και πρωινατζούδες κι όλος ο συρφετός της ε(ξ)νημέρωσης;    

Πριν 48 χρόνια, η κορυφαία αντιδικτατορική εξέγερση είχε προβληθεί, από μέρος του τύπου, ως «Φοιτητική αναρχία» και οι ηρωικοί φοιτητές ως “Διαδηλωταί με πυροβόλα όπλα”. Φοβάμαι ότι, σήμερα, θα τους λοιδορούσαν ξανά με πηχυαίους τίτλους στα δελτία: “Αντιεξουσιαστές, μπαχαλάκηδες, ταξικοί εχθροί, απειλή για τη δημοκρατία”. Απ’ τις ρούγες και τα τηλεπαράθυρα θα ωρυόντουσαν πολιτευτάδες και νοικοκυραίοι για την αναγκαιότητα της πανεπιστημιακής αστυνομίας και της καταστολής τέτοιων φαινομένων. Ακόμα και με τη βία, αν χρειαστεί. Κι οι τηλεθεατές θα κουνούσαν συγκαταβατικά το κεφάλι πριν γυρίσουν το κανάλι σε κάποιο ριάλιτι. Τι μας νοιάζει κιόλας; Το δικό μας το παιδί θα ξυλοκοπηθεί;

Φοβάμαι ότι από τότε που ο σπουδαίος μας ποιητής  έγραψε αυτούς τους στίχους, δεν άλλαξαν και πολλά. Οι φωλιές μας, χρόνια τώρα, παραμένουν καταλερωμένες. Οι λέξεις μας μεταλαγμένες και τα νοήματα ξεπλυμένα στα μπουγαδόνερα της ενημέρωσης.

 

Φοβάμαι
τους ανθρώπους που εφτά χρόνια έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι
και μια ωραία πρωία –μεσούντος κάποιου Ιουλίου–
βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας
«Δώστε τη χούντα στο λαό».

Φοβᾶμαι τοὺς ἀνθρώπους ποὺ μὲ καταλερωμένη τὴ φωλιὰ
πασχίζουν τώρα νὰ βροῦν λεκέδες στὴ δική σου.

Φοβᾶμαι τοὺς ἀνθρώπους ποὺ σοῦ κλείναν τὴν πόρτα
μὴν τυχὸν καὶ τοὺς δώσεις κουπόνια καὶ τώρα
τοὺς βλέπεις στὸ Πολυτεχνεῖο νὰ καταθέτουν γαρίφαλα καὶ νὰ δακρύζουν.

Φοβᾶμαι τοὺς ἀνθρώπους ποὺ γέμιζαν τὶς ταβέρνες
καὶ τὰ σπάζαν στὰ μπουζούκια κάθε βράδυ καὶ τώρα τὰ ξανασπάζουν
ὅταν τοὺς πιάνει τὸ μεράκι τῆς Φαραντούρη καὶ ἔχουν καὶ «ἀπόψεις».

Φοβᾶμαι τοὺς ἀνθρώπους ποὺ ἄλλαζαν πεζοδρόμιο ὅταν σὲ συναντοῦσαν
καὶ τώρα σὲ λοιδοροῦν γιατὶ, λέει, δὲν βαδίζεις ἴσιο δρόμο.
Φοβᾶμαι, φοβᾶμαι πολλοὺς ἀνθρώπους.
ΦΕΤΟΣ φοβήθηκα ἀκόμη περισσότερο.

Το ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη «ΦΟΒΑΜΑΙ» γράφτηκε τον Νοέμβριο του 1983 και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αυγή

(Οι φωτογραφίες της ανάρτησης προέρχονται απ' το διαδίκτυο και ανήκουν στους δημιουργούς τους)