Ο Κώστας Βάρναλης στο σπουδαίο
βιβλίο του «Η αληθινή απολογία του Σωκράτη» (εκδόσεις Κέδρος), βάζει τον
αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο να διηγείται ένα παραμύθι, που παραμένει τραγικά διαχρονικό,
κυρίως στις μέρες που διανύουμε:
«… Μια φορά κι έναν καιρό οι
κλέφτες της πρώτης πολιτείας του κόσμου, αφού πλουτήνανε αρκετά, αποφασίσανε να
τακτοποιήσουνε τη ζωή τους. Μπλοκάρανε λοιπόν τους φτωχούς της πολιτείας κι
αφού τους μαζώξανε στην πλατεία τους είπανε:
“Ψηλά τα χέρια! Θέλουμε το καλό
σας… Είσαστε λεύτεροι! – (ψηλά τα χέρια!)… Ο κυρίαρχος λαός θα ‘σαστε εσείς!
Εμείς μονάχα θα σας κουμαντάρουμε. Θα φροντίζουμε για την ασφάλεια της ζωής,
της τιμής και της περιουσίας σας – μ’ ένα λόγο για τη λευτεριά σας. Σεις θα
δουλεύετε… Εμείς θα σας δίνουμε δουλειά, φτάνει να βρίσκεται, και σεις θα μας
δίνετε τα κόπια σας… Κ’ εσείς κ’ εμεις θα ‘χουμε πάνω από τα κεφάλια μας τους
ίδιους Θεούς, που θα προστάζουν εσάς να δουλεύετε και να μην τρώτε κ’ εμας να
καθόμαστε και να τρώμε. Κ’ εμείς κ’ εσείς θα ‘χουμε πάνω απ’ τα κεφάλια μας
τους ίδιους νόμους, που εμείς θα σας τους δίνουμε κ’ εσείς θα τους ψηφίζετε σα
βουλευτάδες και θα τους εφαρμόζετε σα δικαστάδες ενάντια στον εαυτό σας. Κι
επειδή μοναχοί σας δε θα μπορούσατε να σκεφτείτε το συμφέρον σας και να
φυλάξετε τον εαυτό σας, θα σας αναγκάζουμε με το ζόρι (ψηλά τα χέρια!). Ένα
πράγμα μοναχά σας απαγορεύουμε: να κλέβει ο ένας τον άλλονε. Γιατί μπορεί να
κλέψετε κ’ εμάς”.
Έτσι λοιπόν ο λαός δούλευε λεύτερα
και λεύτερα σκεφτότανε. Και τραγουδούσε χαρούμενα στις ταβέρνες σαν τον κότσυφα
στο κλαρί (στο κλουβί!). Κ’ οι σωτήρες του ξαπλωνόντανε τ’ ανάσκελα σε ζεστά
παλάτια το χειμώνα και κάτω απ’ ανθισμένα δέντρα το καλοκαίρι… Κ’ η ευτυχία
τους αυτή ήτανε δύναμη της πατρίδας κ’ η ξετσιπωσιά τους καθαρμός. Κι αν κάπου
βαριεστίζοντας ο λαός τους έδιωχνε, ζητούσε αμέσως άλλους να τόνε κλέβουνε: δε
μπορούσε πια μήτε να σκεφτεί χωρίς “σωτήρες”.
Γελάτε και με το δίκιο σας, ω
άντρες Αθηναίοι… Παραμύθι, βλέπετε. Τώρα θα μου ζητάτε κ’ επιμύθιο! Πού να το
βρω!… Μοναχά σας λέω: “Αλίμονο στον αυτόδουλο πολίτη, που φτασμένος στα έσχατα
της απελπισιάς παραδίνεται, για να σωθεί, στο έλεος του Θεού και στους
νόμους των Κλεφτών».
Απόσπασμα
από την «Αληθινή απολογία του Σωκράτη» του Κώστα Βάρναλη
Ο (Μεγάλος) Βάρναλης και στόχος του πάντα η κοινωνική τάξη, το αστικό καθεστώς και οι θεσμοί. Παρόλο που είναι μια σάτιρα που έχει στόχο τη γελοιοποίηση της πολιτικής σκοπιμότητας, πρόκειται για ένα βαθύ στοχαστικό λόγο που καυτηριάζει το φαρισαϊσμό της δικαιοσύνης και τη σαπίλα της μεγαλοαστικής κοινωνίας. Ξεσηκώνει το λαό , σ’ ένα είδος κοινωνικής επανάστασης
ΑπάντησηΔιαγραφή¨να σηκώσουν τα σφυριά, τα δρεπάνια, τα πελέκια και να γίνει κουρνιαχτός ολάκερη η δημοκρατία των ¨αρίστων¨ Να πάρουν τα αγαθά και να τους βάλουν να δουλεύουν για να τρώνε¨ Α! τι ωραίο όνειρο! Έτσι νογάω τη δικαιοσύνη!
Σ' ευχαριστούμε Μαρία μου!
Καλό ξημέρωμα!
Και τι αξία θα είχαν οι ποιητές μας αν δεν ξεσήκωναν τις κοινωνίες για εγρήγορση και αγώνες; Μεγάλο κεφάλαιο στη λογοτεχνία μας ο Βάρναλης, όπως πολύ εύστοχα το σχολιάζεις κι εσύ, Αννίκα μου. Ευχαριστώ για υπέροχο σχόλιό σου!
ΔιαγραφήΚαλημέρα Μαρία μου,
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν ξέρω τι έκαναν οι άντρες Αθηναίοι, εγώ πάντως δεν πολυγέλασα. Ήταν πολύ κοντά σε αυτό (το χάος) που ζούμε για να γελάσω. Βέβαια, από τους δικούς μας πολιτικούς τέτοιο βαθμό αλήθειας δε θα περίμενα ποτέ.
Πάντως, οφείλουμε να αναλογιστούμε τον βαθμό της ελευθερίας μας. Και ατομικά και κοινωνικά και πολιτικά.
Σε ευχαριστούμε Μαρία μου για την τροφή για σκέψη και το στοχαστικό απόσπασμα που μας παρέθεσες.
Σε φιλώ! Καλή συνέχεια στη μέρα σου!
Κάθε παραλληλισμός με το σήμερα είναι εύλογος. Δεν ξέρω αν έχουμε αλλάξει βαθμίδα στην κλίμακα της ελευθερίας από τότε. Φοβάμαι πως όχι...
ΔιαγραφήΚαλή σου μέρα, Μαρίνα μου!
Ο Βάρναλης, όπως και πολλοί μεγάλοι φιλόσοφοι, από την αρχαιότητα και νεότεροι, αναζητούν την ιδεατή κοινωνία, όπου οι άνθρωποι θα είναι πραγματικά ελεύθεροι, ίσως και ευτυχισμένοι. Ο Βάρναλης μας υπενθυμίζει ποιοι είναι οι δυνάστες μας, με ποιον τρόπο μα "ελέγχουν" και την αδυναμία μας να ζήσουμε δίχως αυτούς. Κι όσο κι αν αναγνωρίζω το δίκιο στους λόγους του άλλο τόσο αναρωτιέμαι αν μπορούν να υπάρξουν εκείνες οι ιδεατές κοινωνίες που λέγαμε. Φοβάμαι ότι όχι! Διότι πάντα θα υπάρχουν οι δυνάστες, όποιον μανδύα κι να φορέσουν και πάντα οι λαοί θα του ζητούν για την ελάχιστη προστασία που του προσφέρουν, όσο κι αν όλοι μας ξέρουμε την αλήθεια.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπαισιόδοξος μεν και τα πολύ μακρινά και δύσκολα, αισιόδοξος όμως για το τώρα.
Την Καλημέρα μου, Μαρία!
Θα διαφωνήσω με το σκεπτικό σου Βασίλη. Κατά καιρούς γκρινιάζουμε πως λείπουν σήμερα καλλιτέχνες με ηθικό και πολιτικό ανάστημα, άνθρωποι του πολιτισμού που δεν φοβούνται τους καιρούς, αλλά τους σηκώνουν στις πλάτες τους και προχωράνε, παρασύροντας μαζί τους και την κοινωνία. Αλίμονο αν έλειπε το όραμα και η λυρική φαντασία απ' τους λογοτέχνες μας.
ΔιαγραφήΤην καλημέρα μου, Βασίλη.
Διαχρονικός ο Βάρναλης βεβαίως και ολοφάνερο ότι οι μάζες των πολιτών ακολουθούν άκριτα τους ταγούς τους ως σήμερα. Γνωστές οι πολιτικές πεποιθήσεις του . Ιδανική διακυβέρνηση δεν υπάρχει για μένα γιατί άνθρωπος και εξουσία όταν παντρεύονται οδηγούν σε παρόμοια σάτιρα αλλά δεν είναι κακό να ονειρεύεται κανείς. και να ελπίζει για το καλύτερο
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλημέρα Μαρία μου
Φαντάσου τώρα Άννα μου, να είχαμε εξοβελίσει τους σπουδαίους λογοτέχνες μας, επειδή αυτά που έγραψαν δεν χωρούν στη στενή μας πολιτική αντίληψη. Θα ακυρώναμε πρώτο και καλύτερο τον δάσκαλο του Βάρναλη, τον Κωστή Παλαμά. Και τον Ξενόπουλο που υπήρξε θερμός υποστηρικτής του. Και όλους τους προγενέστερους και μεταγενέστερους αντίστοιχα. Αλίμονο αν δεν ονειρεύεται κανείς. Μα ό,τι έχουμε καταφέρει ως σήμερα, στα όνειρα και στις επαναστατικές κραυγές απ' τους εργάτες της γλώσσσας το χρωστάμε. Αυτοί έβαλαν πλάτη στις πιο μαύρες εποχές της ιστορίας μας και είμαστε τυχεροί που έχουμε τέτοια παρακαταθήκη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα φιλιά και την καλημέρα μου!
Σα να διαβάζω τι ζει η Ελλάδα από την αρχαιότητα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαι πώς να μη αναρωτηθείς τι φταίει, μήπως η παιδεία, τα κοινωνικά πρότυπα; Οι ποιητές μας, απ΄ότι μπορώ να θυμηθώ πάντα τα "λέγανε" σταράτα γι αυτό και το παραπάνω κείμενο του Βάρναλη είναι τόσο μα τόσο επίκαιρο... αλίμονο μας!
"Δειλοί μοιραίοι και άβουλοι αντάμα
προσμένουμε κάποιο θάμα". Βάρναλης
ΑΦιλάκια από τα ελεύθερα, τα συνειδητοποιημένα!
Αλήθεια, είναι ν' απορεί κανείς πώς πτωχεύσαμε κοινωνικά με τέτοια "προίκα" που κληρονομήσαμε;
ΔιαγραφήΦιλιά Στεφανία μου, καθόλου δειλά και απόλυτα συνειδητοποιημένα.
Συγκλονιστικός ο μεγάλος λόγιος! Δεν μάσαγε τα λόγια του ποτέ. Δεν κρατούσε αποστάσεις ποτέ από τα δρώμενα, δεν διατηρούσε ανώδυνη ουδετερότητα. Ήταν ταγμένος και πάντα μέσα στους αγώνες. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά του.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤο απόσπασμα που διάλεξες, Μαρία μου, είναι τέτοιο που αφοπλίζει κάθε διαφορετικό επιχείρημα.
Την καλησπέρα σου καλή μου. Τέτοιες αναρτήσεις ανεβάζουν πολύ ψηλά το επίπεδο καλή μου φίλη.
Την καλησπέρα μου.
Για να κρατάμε επαφή με την ιστορία και να αποκωδικοποιούμε το παρόν, καλό είναι να ανατρέχουμε στα κείμενα του πρόσφατου παρελθόντος. Από ανθρώπους που δεν μάσησαν τα λόγια τους, όπως ακριβώς το λες κι εσύ. Κι όποιος κατάλαβε, κατάλαβε.
ΔιαγραφήΝα είσαι καλά, Γιάννη! Σ' ευχαριστώ πολύ!
Πόσο επίκαιρο το "παραμύθι" του Σωκράτη από τότε και με τι παραστατικό τρόπο το αφηγήθηκε... Καλύτερα δεν θα μπορούσε να το πει...σαν να μην έχουν αλλάξει και πολλά από τότε νομίζω...
ΑπάντησηΔιαγραφήΦαντάζομαι έναν πολιτικό του σήμερα να μιλάει έτσι, έστω και παραστατικά., έχω απορία αλήθεια τι θα γινόταν Κανελλακι μου...θαρρείς πως δεν πέρασε ούτε μια μέρα από τότε που γράφτηκε.
Ευτυχώς που πάντα θα υπάρχουν οι ιδεολόγοι και ποιητές σαν τον Βάρναλη και τόσους άλλους να υψώνουν τις φωνές τους ενάντια στο κατεστημένο και να δίνουν την ελπίδα στον κόσμο να ονειρεύεται έναν καλύτερο κόσμο.! Αλίμονο αν έλειπαν και αυτοί.
Σήμερα έμαθα πραγματα που δεν ήξερα σε ευχαριστώ πολύ Κανελλάκι μου. Σ.Λ ❤
Χαίρομαι τόσο όταν μαθαίνουμε ο ένας με τον άλλο καινούργια πράγματα, Ρούλα μου. Και ναι, κάθε μέρα που περνάει, μάς φέρνει όλο και πιο κοντά στα προφητικά του λόγια:
Διαγραφή"Εδώ ‘ναι η στάχτη ενός λαού, που είταν αιώνια φλόγα"
Την καλημέρα μου Ρουλάκι μου γλυκό ♥